|
Tolibon dehqonlarga buyurtma beradi, shuningdek, hosil daro madiga soliq ham soladi
|
BMT hisobicha o’tgan
bir yil ichida Tolibon Afg’onistonda afyun yetishtiruvchi dehqonlardan 100
million dollar miqdorida soliq yiqqan. Toliblar nazorati ostidagi mamlakat
janubida dehqonlar nafaqat ko’knor ekishga, balki uning savdosidan tushgan
daromad hisobidan soliq to’lashga ham majbur qilinmoqda.
Tahlilchilar,
qolaversa oddiy xalq nazarida AQSh va Afg’oniston hukumati qoradoriga qarshi
kurashni eplay olmayapti. Rasmiylar esa afyun butun mamlakat bo’ylab emas,
ayrim notinch hududlardagina ishlab chiqarilmoqda deydi.
Afg’oniston
- dunyoda eng ko’p afyun yetishtiruvchi davlat. O’tgan yil mamlakatda qoradori
savdosidan to’rt milliard dollar daromad olingan. |
Afyun hosili dehqonlar hayotini farovon qilib qo'yayotgani yo'q, ammo qozon qaynamoqda
|
Asosan janubda, Tolibon
mahkam joylashib olgan hududlarda. Daromad huzurini ham aynan ular ko’rmoqda. Qoradori makoni bo’lish xalq uchun og’ir, ammo bu mahsulotsiz aholining kun
ko’rishi qiyin.
Ko’knor yetishtirish uchun buyurtma Tolibondan keladi,
arzimagan pulga. Bir bo’lak yerdan olingan hosil daromadi bilan qozonni
qaynatish oson emas. Ammo boshqa iloj ham yo’q.
Tolibon hokimiyatdan ag’darilgach hukumatning qoradoriga
qarshi siyosatini quvvatlab, ko’knor emas, sabzavot ekishga kirishgan dehqonlar "qurg’oqchilik tufayli yana shu baloga qaytdik", - deydi.
"Davlat bizning holimizdan xabar olayotgani yo’q.
Berilgan va’dalar faqat qog’ozda. Hammayoqda ocharchilik, ishsizlik, turli
kasalliklar tarqalgan. Tirikchilik shu ko’knorga bog’liq",- deydi Dur Jon ismli oqsoqol.
|
"Afg'onistonda ko'knor va afyun yetishtirishni bas qilish uchun mahalliy iroda yetishmayapti",- deydi AQSh rasmiysi Tomas Shveyk |
AQShning Afg'onistonda qoradoriga qarshi kurash
uchun mas'ul diplomati Tomas Shveykning aytishicha 28 viloyatda ko'knor
dalalari yo'q qilingan va qilinmoqda. Pokiston bilan chegaradosh hududlar -
Hilmand, Qandahor va Nangahorda muammoga qarshi kurash ancha sust deya tan
oladi rasmiy.
Janubda
kurash samara bermayotganining asosiy sababi, deydi Tomas Shveyk, mahalliy
hokimiyatlardagi korrupsiya va Afg’onistonda qoradoridan qutulish uchun siyosiy
iroda yetishmasligidir. Qoradori biznesidan daromad oladigan arboblar
ko’p.
"Qandahor kabi viloyatlarda ko'knor ekadigan odamlar
faqat dehqonlar emas, balki mahalliy amaldorlar, ichki ishlar xodimlari va
qabila oqsoqollari ekanini ko'rasiz. Tolibon esa hamon bu joylarda izg'ib
yuribdi. Ularni ba'zida oddiy odamlardan ajtatish qiyin", - deya tushuntiradi
AQSh diplomati.
Vashington esa qoradori yetishtirishga barham berish
uchun Afg'onistonga yiliga millionlab dollar ajratishda davom etmoqda.
|
Dehqonlar tirikchilik uchun ko'knor ekishdan boshqa chora yo'q deydi. Qurg'oqchilik savzavot yetishrishga yo'l bermaydi. Hukumat esa yordamga shoshayotgani yo'q.
|
Boy
davlatlar kelasi ikki yil ichida afg'on xalqi hayotini yaxshilash va tinchlikni
ta'minlash uchun 20 milliard dollar hadya qilishga va'da bermoqda. Sharti
shuki, hukumat bu mablag' haqqoniy va oshkora tarzda, jamiyat taraqqiyoti uchun
sarflanayotganini isbotlashi lozim.
Afg'oniston prezidenti Hamid Karzay qoradoriga qarshi
kurashda xalqaro tashkilotlardan ko'proq yordam so'ramoqda.
Lekin mamlakatda
korrupsiya va mahalliychilikdan to'ygan xorijliklar, jumladan amerikaliklar
fikricha jamiyatda chuqur ildiz otgan illatlarga bolta urush rasmiy Kobulning
vazifasi.
|
Amerika rasmiylarining aytishicha, Afg'onistonda afyun savdosi ortida mahalliy rasmiylar turibdi
|
Afg'on hukumati Markaziy Osiyo va Rossiyadan ham bu
borada ko'mak kutmoqda. Mamlakatda yetishtirilgan afyun jahon bozoriga shu
davlatlar orqali yetkaziladi.
Amerika rasmiylari nazarida O'zbekiston va
Tojikiston narkotiklar savdosini cheklash uchun kuchli choralar ko'ra
boshlagan.
Ammo, deydi ular, masala yechimi baribir afg'on rahbariyati va jamoatchiligi
bo'ynida. Avvalo ko'knor ekishni, afyun ishlab chiqarishni bas qilish kerak.