Radiological Dispersion Device (RDD)

Caution – Radiation Hazard – na babala

Ang paggamit ng terorista ng isang RDD — madalas tawagin na “dirty nuke” o “dirty bomb” — ay ipinapalagay namas posibleng mangyari kaysa sa paggamit ng isang aparataong nuclear na bomba.Pinagsasama sa RDD ang karaniwang aparatong sumsabog — tulad ng bomba — at radioactive na materyales.Idinisenyo ito na magkalat ng mapanganib at medyo nakamamatay na dami ng radioactive na materyales sa isang lugar.Ang mga naturang RDD ay gusto ng mga terorista dahil kakaunting teknikal na kaalaman lang ang kailangan para bumuo at magpakawala nito kung ihahambing sa isang aparatong nuclear.Gayundin, ang radioactive na materyales ssa mga RDD ay malawakang ginagamit sa medisina, agrikultura, industriya at pananaliksik, at mas madaling makuha kaysa sa mga weapons grade na uranium o plutonium.

Ang pangunahing layunin ng paggamit ng terorista sa isang RDD ay magdulot ng takot na saikolohikal at pag-aantala sa ekonomiya.Ang ilang aparato ay nakapagdudulot ng kamatayan mula sa pagkakababad lantad sa mga radioactive na materyales.Depende sa bilis ng paglikas sa lugar na pinagsabugan ng RDD o kung gaano katagumpay ang mga tao sa pagsilong-sa-lugar, ang bilang ng mga mamamatay at pinsala mula sa RDD ay maaaring hindi mas malaki kaysa sa pagsabog ng isang karaniwang bomba.

Ang laki ng lugar na apektado at dami ng nasirang dulot ng iasng RDD ay maibabatay sa talino at sukat ng pangkaraniwang bomba, uri ng radioactive na materyal na ginamit, kalidad at dami ng radioactive na materyales, at lokal na kondisyong metereyolohikal – pangunahin na ang hangin at pag-uulan.Ang apektadong lugar ay maaaring gawing hindi mapapasok (off-limits) ng publiko nang ilang buwan habang nagpapatuloy ang paglilinis.

Bago

Bago ang isang Pangyayaring RDD

Isang manggagawang sumusuri ng radioactive na materyales

Walang paraan para malaman kung gaano karaming oras ang mayroon bago ang pag-atake ng mga terorista gamit ang isang Radiological Dispersion Device (RDD), kaya ang mahalaga ang pagiging handa nang maaga at kaalaman sa dapat gawin.Para maghanda para sa isang pangyayaring RDD, dapat mong isagawa ang mga sumusunod na paghahanda:

Bumuo ng isang Emergency Supply Kit, kung saan kasama ang mga bagay na katulad ng di-nasisirang pagkain, tubig, de-baterya o de-susing radyo, karagdagang flashlight at baterya:
- Isang rolyo ng duct tape at gunting.
- Sa kalagitnaan ng mga oras na may mataas na babala, dagdagan ang iyong supply para sa sakuna para maging sapat para sa hanggang dalawang linggo.
Gumawa ng isang Planong Pangkomunikasyon ng Pamilya.Maaring hindi magkakasama ang iyong pamilya kapag tumama ang isang sakuna, kaya importanteng malaman kung paanong makokontak ang isa’t-isa, kung paano kayo magkikita-kita at kung ano ang iyong gagawin sa pagkakataong may emergency.
- Magplano ng mga lugar kung saan kayo magkikita ng iyong mga kapamilya, kapwa sa loob at labas ng sarili ninyong komunidad.
- Maaaring mas madaling tumawag ng long-distance kaysa sa tumawag patawid ng bayan, kaya marahil na ang kontak na nasa ibang bayan ay nasa mas magandang posisyon na makipag-ugnayan sa mga nagkahiwalay na miyembro ng pamilya.
- Marahil ay nanaisin mong magtanong tungkol sa mga planong pang-emergency sa mga lugar na malimit puntahan ng iyong pamilya:trabaho, daycare at paaralan.Kung walang handang plano, pag-isipang magboluntaryo para makatulong sa pagbuo ng isa.
- Alamin ang mga sa sistema ng babala ng iyong komunidad at sa mga planong pangsakuna.
- Abisuhan ang mga caregiver at babysitter tungkol sa inyong plano.
- Gumawa ng plano para sa mga alaga mong hayop.
- Pumili ng panloob na kuwarto para masilungan, mas mainam ang kuwartong walang bintana.
Alamin mula sa mga opisyal kung may anumang gusali sa inyong komunidad ang naitalagang pagsisilungan para sa fallout.Kung walang naitalaga, gumawa ng sarili mong lista ng mga posibleng pagsisilungan malapit sa iyong tahanan, pinagtatrabahuhan at paaralan.Maaaring kasama sa mga lugar na ito ang mga basement o mga sentrong kuwarto na walang bintana sa mga gitnang palapag ng isang high-rise na gusali, pati na sa mga subway at tunnel.
Kung ikaw ay naninirahan sa isang apartment o high-rise, makipag-usap sa manager tungkols a pinakaligtas na lugar sa gusali para sa pagsisilong at tungkol sa pagkakaloob nito sa mga naniirahan hanggang sa maging ligtas na para lumabas.

Ang pagsisilong habang may pangyayaring RDD ay ganap na napakaimportante.May dalawang uri ng sisilungan – para sa pagsabog (blast) at fallout.Inilalarawan ng sumusunod ang dalawang uri ng sinisilungan:

Ang mga blast shelter ay partikular na itinayo para magbigay ng kaunting proteksiyon laban sa blast pressure (presyon), panimulang radiation, init at sunog.Ngunit, kahit ang isang blast shelter ay hindi makatatagal laban sa direktang pagtama ng isang nuclear na pagsabog.
Ang mga fallout shelter ay hindi kinakailangan ng mga partikular sa pagtatayo para makaprotekta laban sa fallout.Maaari itong kahit anong lugar, kung ang mga pader at bubong ay makapal at siksik para makasipsip ng radiation na nagbubuhat sa mga partikulo ng fallout.

Habang

Habang may Pangyayaring RDD

Habang ang pagsabog ay agarang mapapansin , ang pagkakaroon ng radiation ay hindi malalaman hanggang sa makapunta sa lugar ang mga nakapagsanay na tauhang may espesyalisadong kagamitan.Kahit pa ika ay nasa loob o labas, nasa tahanan o trabaho, dagdagan ang pag-iingat.Mas magiging ligtas na ipagpalagay na may kontaminasyong radiolohikal na naganap – lalo na sa mga lugar sa lungsod o malapit sa mga malamang na target ng mga terorista – at dagdagan ang pag-iingat.Pagdating sa radiation, nanaisin mong umiwas o limitahan ang pagkakalantad.Ito ay totoo rin sa paglanghap ng radioactive na alikabok na nagbubuhat sa pagsabog.Habang naghahanap ka ng masisilungan mula sa anumang lokasyon (loob o labas) at may nakikitang alikabok o iba pang kontaminasyon sa hangin, huminga sa tela ng iyong damit o coat para mabawasana ng iyong pagkababad.Kun gmagawa mong iwasang makalanghap ng radioactive na alikabok, ang lapit mo sa mga partikulo ay maaari pa rin mauwi sa ilang pagkakalantad sa radiation.

Kung ang pagsabog o pagpakawalang radiolohikal ay naganap sa loob, lumabas agad at humanap ng ligtas na masisilungan.Kung hindi man, at ikaw ay:

NAS LABAS	NASA LOOB
Humanap agad ng masisilungan sa pinakamalapit na gusaling hindi nasira. Kung walang angkop na masisilungan, takpan ang iyong ilong at bibig at kumilos nang mabilis at maingat paakyat sa pinanggagalingan ng hangin , palayo sa lokasyon ng pagsabog.Pagkatapos ay, humanap ng angkop na masisilungan sa lalong madaling panahon. Makinig para sa mga opisyal na tagubilin at sundin ang mga ito.	Kung may panahon ka pa, patayina ng mga ventilation at heating system, isara ang mga bintana , vent, fireplace damper, exhaust fan, at vent ng clothes dryer.Kunin ang iyong supply kit para sa sakuna at isang de-bateryang radyo at dalhin ang mga ito sa sisilungan mong kuwarto. Humanap agad ng masisilungan , mas maganda ang nasa ilalim ng lupa o sa isang panloob na kuwarto ng isang gusali, at maglagay ng pinakamalaking distansiya at makapal na panangga sa pagitan mo at ng radioactive na materyales na maaaring nasa labas. Selyuhan ang mga bintana at panlabas na pinto na hindi sakto ang pagpinid gamit ang duct tape para bawasan ang pagpasok ng nga radioactive na partikulo.Hindi makahaharang ng radioactive na materyales ang plastic sheeting maging mula sa mga epekto ng pagsabog na nasa malapit lang. Makinig para sa mga opisyal na tagubilin at sundin ang mga ito.

NAS LABAS

NASA LOOB

Humanap agad ng masisilungan sa pinakamalapit na gusaling hindi nasira.

Kung walang angkop na masisilungan, takpan ang iyong ilong at bibig at kumilos nang mabilis at maingat paakyat sa pinanggagalingan ng hangin , palayo sa lokasyon ng pagsabog.Pagkatapos ay, humanap ng angkop na masisilungan sa lalong madaling panahon.

Makinig para sa mga opisyal na tagubilin at sundin ang mga ito.

Kung may panahon ka pa, patayina ng mga ventilation at heating system, isara ang mga bintana , vent, fireplace damper, exhaust fan, at vent ng clothes dryer.Kunin ang iyong supply kit para sa sakuna at isang de-bateryang radyo at dalhin ang mga ito sa sisilungan mong kuwarto.

Humanap agad ng masisilungan , mas maganda ang nasa ilalim ng lupa o sa isang panloob na kuwarto ng isang gusali, at maglagay ng pinakamalaking distansiya at makapal na panangga sa pagitan mo at ng radioactive na materyales na maaaring nasa labas.

Selyuhan ang mga bintana at panlabas na pinto na hindi sakto ang pagpinid gamit ang duct tape para bawasan ang pagpasok ng nga radioactive na partikulo.Hindi makahaharang ng radioactive na materyales ang plastic sheeting maging mula sa mga epekto ng pagsabog na nasa malapit lang.

Makinig para sa mga opisyal na tagubilin at sundin ang mga ito.

Pagkatapos

Pagkatapos ng Pangyayaring RDD

Pagkatapos makahanap ng ligts na masisilungan, silang mga nababad sa radioactive na materyales at dapat na mag-decontaminate ng kanilang sarili.Para gawin ito, hubarin at i-bag ang iyong mga damit at ibukod ang bag mula sa iyo at sa iba pa), at mag-shower nang husto gamit ang sabon at tubig.Humingi ng tulong medikal pagkatapos na sabihin ng mga opisyal na ligtas nang lumabas.

Ang kontaminasyon mula sa isang pangyayaring RDD ay maaaring makaapekto sa malawak na lugar, depende sa dami ng karaniwang pampasabog na ginamit, kalidad at uri ng radioactive na materyales na pinakawalan, at kondisyong meteryolohikal.

Sa gayon, maaaring maging magkakaiba ang pagkawala ng radiation, ngunit ang radiation na mula sa isang RDD ay malamang na mas matagal aabutin para mawala dahil sa posibleng mas lokalisadong konsentrasyon ng radioactive na materyales.

Sundin ang mga karagdagang pamatnubay na ito pagkatapos ng isang pangyayaring RDD:

Patuloy na makinig sa iyong radyo o manood ng telebisyon para sa mga tagubilin mula sa lokal na opisyal, maging ikaw ay lumikas o sumilong-sa-lugar.
Huwag babalik o bibisita sa lokasyong pinangyarihan ng RDD para sa anumang dahilan.

Marami pang Impormasyon

Mga Lathala

Kung kailangan mo ng marami pang impormasyon tungkol sa alinman sa mga paksa na ito, maaaring makatulong ang mga sumusunod na babasahin.

Radiological Attack Fact Sheet: Dirty Bombs and Other Devices. Dokumentong nagbibigay ng gabay sa paghahanda para sa babalang kemikal, biyolohikal, radiolohikal, at nuclear.

Mga Kaugnay na Website

Humanap ng mga karagdagang impormasyon sa kung paanong maghahanda para sa RDD at alamin ang tungkol sa mga nakahandang babasahin sa pamamagitan ng pagbisita sa mga sumusunod na website:

Pakinggan ang mga Lokal na Opisyal

Alamin ang tungkol sa mga planong pang-emergency na itinatag sa inyong lugar ng inyong pamahalaang pang-estado at lokal.Sa anumang emergency, laging makinig sa mga tagubilin na ibinibigay ng mga lokal na opisyal sa pangangasiwa ng emergency.