CAÂU HOÛI VAØ TRAÛ LÔØI VEÀ VIEÄC

SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC


NHAÄN DIEÄN SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC

SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC LAØ GÌ?

Saùch nhieãu tình duïc laø moät hình thöùc cuûa kyø thò giôùi tính vi phaïm vaøo Khoaûn VII cuûa Luaät Daân Quyeàn naêm 1964. Caùc höôùng daãn cuûa EEOC ñònh nghóa hai loaïi saùch nhieãu tình duïc: “trao ñoåi ôn hueä” vaø “moâi tröôøng thuø nghòch”.

SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC LOAÏI “TRAO ÑOÅI ÔN HUEÄ” LAØ GÌ?

Nhöõng haønh ñoäng kheâu gôïi tình duïc khoâng ñöôïc taùn ñoàng, ñoøi hoûi ban ôn tình duïc vaø nhöõng lôøi noùi hoaëc cöû chæ coù baûn chaát tình duïc seõ trôû thaønh saùch nhieãu tình duïc loaïi “trao ñoåi ôn hueä” khi (1) haønh vi ñoù hoaëc roõ raøng hoaëc aån yù laø moät ñieàu kieän mang laïi vieäc laøm ñoái vôùi moät caù nhaân, hoaëc (2) phuïc tuøng hoaëc choáng laïi haønh vi ñoù seõ ñöôïc duøng laøm lyù do aûnh höôûng ñeán vieäc laøm cuûa caù nhaân ñoù.

SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC LOAÏI “MOÂI TRÖÔØNG THUØ NGHÒCH” LAØ GÌ?

Nhöõng haønh ñoäng kheâu gôïi tình duïc khoâng ñöôïc taùn ñoàng, ñoøi hoûi ban ôn tình duïc vaø nhöõng lôøi noùi hoaëc vieäc laøm coù baûn chaát tình duïc seõ trôû thaønh saùch nhieãu tình duïc loaïi “moâi tröôøng thuø nghòch” khi haønh vi ñoù nhaèm muïc ñích hoaëc gaây trôû ngaïi moät caùch voâ lyù cho söï laøm vieäc cuûa moät caù nhaân hoaëc gaây ra moät moâi tröôøng laøm vieäc bò ñe doïa, thuø nghòch, hoaëc xuùc phaïm.

NHÖÕNG YEÁU TOÁ NAØO XAÙC ÑÒNH MOÄT MOÂI TRÖÔØNG “THUØ NGHÒCH?”

Vaán ñeà chính ôû ñaây laø haønh vi ñoù coù “gaây trôû ngaïi moät caùch voâ lyù cho söï laøm vieäc cuûa moät caù nhaân” hoaëc gaây ra “moät moâi tröôøng laøm vieäc bò ñe doïa, thuø nghòch, hoaëc xuùc phaïm” hay khoâng. Cô quan EEOC seõ xeùt nhöõng yeáu toá sau ñaây ñeå xaùc ñònh xem coù phaûi laø moät moâi tröôøng thuø nghòch: (1) haønh vi ñoù theå hieän baèng lôøi noùi hoaëc vieäc laøm hoaëc baèng caû hai; (2) xaåy ra thöôøng hay khoâng; (3) haønh vi ñoù coù thuø nghòch hoaëc roõ raøng xuùc phaïm hay khoâng; (4) ngöôøi bò toá caùo saùch nhieãu coù phaûi laø ñoàng nghieäp hay caáp treân khoâng; (5) coù ai khaùc tham gia vaøo vieäc saùch nhieãu khoâng; vaø (6) vieäc saùch nhieãu nhaém vaøo nhieàu caù nhaân khoâng. Khoâng moät yeáu toá rieâng reõ naøo ñöôïc xem laø chính. Suï ñaùnh giaù phaûi döïa treân toaøn caûnh.

HAØNH VI KHEÂU GÔÏI TÌNH DUÏC KHOÂNG ÑÖÔÏC TAÙN ÑOÀNG LAØ GÌ?

Haønh vi tình duïc chæ trôû thaønh phi phaùp khi noù khoâng ñöôïc taùn ñoàng. Haønh vi bò toá giaùc ñoù phaûi coù tính caùch khoâng ñöôïc taùn ñoàng theo caùi nghóa laø ngöôøi nhaân vieân ñaõ khoâng gaï gaãm hoaëc khoâng kích thích haønh vi ñoù, vaø thao caùi nghóa laø ngöôøi nhaân vieân coi haønh vi ñoù laø khoâng ñöôïc mong muoán vaø xuùc phaïm.

NHAÄN DIEÄN SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC (tieáp theo)

LAØM SAO EEOC XAÙC ÑÒNH HAØNH VI COÙ ÑÖÔÏC TAÙN ÑOÀNG HAY KHOÂNG?

Khi ñöùng tröôùc baèng chöùng traùi ngöôïc nhau ñeå xem haønh vi coù ñöôïc hoan hyû tieáp nhaän hay khoâng, cô quan EEOC seõ coi taát caû trong hoà sô vaø toaøn dieän hoaøn caûnh, ñaùnh giaù moãi tröôøng hôïp treân caên baûn töøng vuï moät. Cuoäc ñieàu tra phaûi xaùc ñònh xem haønh vi cuûa naïn nhaân coù ñoàng nhaát hay baát ñoàng nhaát, döïa treân söï khaúng ñònh cuûa naïn nhaân laø haønh vi tình duïc ñoù khoâng ñöôïc taùn ñoàng.

AI COÙ THEÅ LAØ NAÏN NHAÂN CUÛA SÖÏ SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC?

Naïn nhaân coù theå laø nöõ hoaëc nam. Naïn nhaân khoâng nhaát thieát phaûi laø ngöôøi khaùc giôùi. Naïn nhaân khoâng nhaát thieát laø ngöôøi bò saùch nhieãu maø coù theå laø baát cöù ngöôøi naøo bò aûnh höôûng bôûi haønh vi xuùc phaïm.

NGÖÔØI NAØO COÙ THEÅ LAØ KEÛ SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC?

Keû saùch nhieãu coù theå laø nöõ hay nam. Ñöông söï coù theå laø caáp treân cuûa naïn nhaân, moät ñaïi dieän cuûa chuû nhaân, moät caáp treân thuoäc vuøng khaùc, moät ñoàng nghieäp, hoaëc moät ngöôøi ngoaøi khoâng phaûi laø nhaân vieân.

CHÆ MOÂT LAÀN COÙ THEÅ TAÏO THAØNH SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC ÑÖÔÏC KHOÂNG?

Tuøy tröôøng hôïp. Trong nhöõng tröôøng hôïp “trao ñoåi ôn hueä”, chæ moät haønh ñoäng tình duïc ñôn ñoäc coù theå trôû thaønh söï saùch nhieãu neáu noù lieân quan ñeán vieäc ban cho hoaëc khoâng ban cho vieäc laøm hoaëc nhöõng phuùc lôïi trong vieäc laøm. Traùi laïi, ngoaïi tröø haønh vi thaät nghieâm troïng, moät vuï ñoäc nhaát hoaëc rieâng bieät veà haønh vi hoaëc lôøi noùi khieâu khích tình duïc thöôøng khoâng gaây ra “moâi tröôøng thuø nghòch”. Khi toá giaùc veà “moâi tröôøng thuø nghòch” phaûi chöùng minh nhieàu haønh vi xuùc phaïm. Tuy nhieân, chæ caàn moät laàn saùch nhieãu nghieâm troïng baát thöôøng cuõng ñuû ñeå gaây ra söï vi phaïm Khoaûn VII; söï saùch nhieãu caøng traàm troïng bao nhieâu thì caøng bôùt phaûi chöùng minh veà nhöõng laàn taùi phaïm. Ñieàu naøy caøng ñuùng neáu söï saùch nhieãu coù haønh ñoâng cuï theå. Thí duï, EEOC seõ coi söï sôø moù coá tình vaø khieâu khích vaøo choã kín treân cô theå cuûa ngöôøi toá giaùc laø ñuû taïo tính caùch xuùc phaïm ñeå thay ñoåi ñieàu kieän moâi tröôøng laøm vieäc cuûa naïn nhaân vaø do ñoù ñaõ vi phaïm Khoaûn VII.

LÔØI NOÙI COÙ THEÅ TAÏO THAØNH SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC KHOÂNG?

Coù. EEOC ñaùnh giaù toaøn caûnh ñeå xaùc ñònh baûn chaát, möùc ñoä, hoaøn caûnh, vaø muïc tieâu nhaém tôùi cuûa nhöõng lôøi noùi. Nhöõng yeáu toá lieân heä goàm coù: (1)nhöõng lôøi bình phaåm ñoù coù thuø nghòch vaø laøm maát phaåm giaù hay khoâng; (2) ngöôøi bò toá giaùc laø saùch nhieãu coù ñaëc bieät nhaém vaøo ngöôøi ñöùng toá giaùc khoâng; (3) ngöôøi ñöùng toá giaùc coù ñoái ñaùp khoâng; vaø (4) söï lieân heä giöõa ngöôøi ñöùng toá giaùc vaø ngöôøi bò toá giaùc.

NAÏN NHAÂN SÖÏ SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC COÙ THEÅ LAØM GÌ?

Naïn nhaân neân baùo tröïc tieáp cho ngöôøi saùch nhieãu laø haønh vi ñoù khoâng ñöôïc taùn ñoàng vaø phaûi chaám döùt. Ñieàu quan troïng laø naïn nhaân phaûi cho bieát laø haønh vi ñoù khoâng ñöôïc taùn ñoàng, ñaëc bieät laø khi keû saùch nhieãu coù theå coù lyù do tin raèng haønh vi cuûa ñöông söï coù theå ñöôïc hoan ngheânh. Tuy nhieân, naïn nhaân cuûa söï saùch nhieãu khoâng caàn phaûi luoân luoân ñoái chaát tröïc tieáp vôùi keû saùch nhieãu, neáu haønh vi cuûa naïn nhaân chöùng toû laø haønh ñoäng cuûa keû saùch nhieãu khoâng ñöôïc taùn ñoàng. Naïn nhaân cuõng neân söû duïng theå thöùc khieáu naïi hoaëc heä thoáng khieáu naïi cuûa chuû nhaân, neáu coù. Neáu nhöõng phöông phaùp naøy voâ hieäu, naïn nhaân neân lieân laïc vôùi EEOC caøng sôùm caøng toát (xin xem phaàn Noäp Ñôn Toá Giaùc ñoaïn döôùi). 

PHOØNG NGÖØA SÖÏ SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC

CHUÛ NHAÂN CAÀN COÙ NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP ROÕ REÄT NAØO PHOØNG NGÖØA SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC?

Phoøng ngöøa laø caùch toát nhaát ñeå loaïi boû vieäc saùch nhieãu tình duïc taïi nôi laøm vieäc. Chuû nhaân ñöôïc khuyeán khích aùp duïng taát caû nhöõng bieän phaùp caàn thieát nhaèm phoøng ngöøa söï saùch nhieãu tình duïc xaåy ra.

Moät chöông trình phoøng ngöøa höõu hieäu neân bao goàm moät chính saùch coâng khai choáng saùch nhieãu tình duïc, thoâng baùo roõ raøng vaø thöôøng xuyeân cho nhaân vieân vaø thi haønh cho hieäu quaû. Chuû nhaân neân döùt khoaùt ñaët vaán ñeà vôùi caùc nhaân vieân chæ huy vaø nhaân vieân thöôøng trong cô sôû, toû thaùi ñoä khoâng chaáp nhaän, vaø giaûi thích caùc bieän phaùp kyû luaät veà saùch nhieãu.

CHUÛ NHAÂN NEÂN COÙ MOÄT THUÛ TUÏC KHIEÁU NAÏI KHOÂNG?

Chuû nhaân neân coù moät thuû tuïc ñeå giaûi quyeát nhöõng khieáu naïi veà saùch nhieãu tình duïc. Thuû tuïc ñöôïc soaïn ra ñeå khuyeán khích naïn nhaân bò saùch nhieãu ñöùng leân toá giaùc vaø khoâng neân buoäc naïn nhaân phaûi khieáu naïi tröôùc vôùi moät caáp treân phaïm toäi. Chuû nhaân coù theå thöïc hieän ñöôïc ñieàu ñoù baèng caùch thieát laäp theå thöùc khieáu naïi hoaëc than phieàn höõu hieäu, cuõng nhö phaûi coù bieän phaùp nhanh choùng vaø thích ñaùng khi nhaân vieân khieáu naïi. Neân baûo maät toái ña vaø coù bieän phaùp söûa sai höõu hieäu, keå caû vieäc baûo veä naïn nhaân vaø nhaân chöùng khoûi bò traû thuø.

NEÁU CHUÛ NHAÂN KHAÚNG ÑÒNH SÖÏ SAÙCH NHIEÃU ÑAÕ CHAÁM DÖÙT THÌ SAO?

Khi chuû nhaân khaúng ñònh laø ñaõ coù bieän phaùp söûa sai, EEOC seõ ñieàu tra ñeå xaùc ñònh xem haønh ñoäng söûa sai ñoù coù xaåy ra ngay, coù thích ñaùng vaø coù hieäu quaû khoâng. Neáu EEOC xaùc ñònh laø söï saùch nhieãu ñaõ chaám döùt, naïn nhaân ñöôïc nguyeân veïn, vaø nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa ñaõ ñöôïc thieát laäp, EEOC thöôøng seõ ñoùng hoà sô vì chuû nhaân ñaõ coù bieän phaùp söûa sai mau choùng.

 

NOÄP ÑÔN TOÁ GIAÙC

TOÂI PHAÛI NOÄP ÑÔN TOÁ GIAÙC KYØ THÒ RA SAO?

Ñôn toá giaùc kyø thò veà giôùi tính coù theå noäp taïi baát cöù vaên phoøng ñòa phöông naøo cuûa UÛy Ban Cô Hoäi Laøm Vieäc Bình Ñaúng. Cô quan naøy coù vaên phoøng ñòa phöông taïi 50 thaønh phoá khaép Hoa Kyø vaø ñöôïc ghi trong haàu heát caùc cuoán ñieän thoaïi nieân giaùm döôùi tieâu ñeà “U.S. Government” (Chính Phuû Hoa Ky)ø. Muoán tìm vaên phoøng EEOC ñòa phöông gaàn nhaát, xin goïi soá mieãn phí 800-669-4000. Muoán bieát theâm tin töùc veà saùch nhieãu tình duïc vaø tin töùc veà nhöõng ñaïo luaät ñöôïc EEOC thi haønh, xin goïi soá ñieän thoaïi mieãn phí 800-669-EEOC. Soá ñieän thoaïi mieãn phí cuûa EEOC cho ngöôøi ñieác laø 800-800-3302. 

THÔØI HIEÄU NOÄP ÑÔN TOÁ GIAÙC KYØ THÒ RA SAO?

Ñôn toá giaùc kyø thò treân cô sôû giôùi tính phaûi noäp taïi EEOC trong voøng 180 ngaøy sau khi vieäc kyø thò bò toá giaùc xaåy ra, hoaëc trong voøng 300 ngaøy, neáu taïi tieåu bang hoaëc ñòa phöông coù cô quan quaûn lyù vieäc haønh ngheà coâng baèng, thi haønh luaät caám nhöõng haønh ñoäng kyø thò nhö ñôn toá giaùc. Tuy nhieân, ñeå baûo veä quyeàn phaùp ñònh, quyù vò neân lieân laïc vôùi EEOC ngay khi söï kyø thò ñöôïc tin töôûng laø ñaõ xaåy ra.

NOÄP ÑÔN TOÁ GIAÙC (tieáp theo)

NHÖÕNG LOAÏI BAÈNG CHÖÙNG NAØO ÑÖÔÏC EEOC XEÙT ÑEÅ XAÙC ÑÒNH COÙ XAÅY RA SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC HAY KHOÂNG?

Khi ñieàu tra toá giaùc veà saùch nhieãu tình duïc, EEOC seõ xem xeùt ñeán taát caû hoà sô: nhöõng hoaøn caûnh naøo, ví duï nhö baûn chaát cuûa nhöõng laàn kheâu gôïi tình duïc, khung caûnh daãn ñeán noäi vuï. EEOC nhìn nhaän laø haønh vi tình duïc coù theå xaûy ra ôû choán rieâng tö vaø khoù nhaän bieát, khoâng coù nhaân chöùng. Baèng chöùng ñeå haäu thuaãn seõ ñöôïc cöùu xeùt trong baát cöù traïng thaùi naøo.

EEOC cuõng seõ ñieàu tra xem coù nhöõng söï khieáu naïi hoaëc phaûn ñoái naøo ñaõ xaåy ra. Tuy nhieân, duø söï khieáu naïi hoaëc phaûn ñoái coù lôïi cho beân toá giaùc, ñieàu ñoù khoâng nhaát thieát laø moät yeáu toá cuûa ñôn thöa. Naïn nhaân coù theå sôï haäu quaû cuûa söï khieáu naïi veà saùch nhieãu vaø söï sôï haõi ñoù coù theå caét nghóa söï chaäm treã trong vieäc phaûn ñoái. Neáu naïn nhaân khoâng khieáu naïi hoaëc khieáu naïi treã, cuoäc ñieàu tra seõ phaûi tìm hieåu taïi sao.

NEÁU TOÂI NOÄP ÑÔN TOÁ GIAÙC KYØ THÒ, COÙ NHÖÕNG LOAÏI BOÀI THÖÔØNG NAØO?

Neáu quyù vò bò kyø thò vì giôùi tính, quyù vò coù quyeàn ñöôïc ñeàn buø ñeå trôû laïi vò theá cuõ gioáng nhö söï kyø thò khoâng heà xaåy ra. Quyù vò cuõng coù theå coù quyeàn ñöôïc tuyeån duïng, thaêng thöôûng, taùi chæ ñònh, truy laõnh löông boång vaø thuø lao khaùc. Quyù vò cuõng coù theå coù quyeàn ñöôïc boài thöôøng cho nhöõng söï thieät haïi veà tieàn baïc trong töông lai, ñau ñôùn tinh thaàn vaø phieàn haø. Quyù vò cuõng coù theå höôûng loaïi boài thöôøng ñeå tröøng phaït chuû nhaân neáu chuû nhaân ñaõ haønh ñoäng vôùi daõ taâm hoaëc thôø ô moät caùch caåu thaû. Quyù vò cuõng coù theå coù quyeàn ñöôïc boài thöôøng veà thuø lao traû cho luaät sö.

CHUÛ NHAÂN COÙ THEÅ TRAÛ ÑUÕA VÌ TOÂI ÑAÕ NOÄP ÑÔN TOÁ GIAÙC VÔÙI EEOC KHOÂNG?

Chuû nhaân hoaëc phaùp nhaân bò luaät chi phoái seõ bò coi laø phaïm phaùp neáu traû ñuõa ngöôøi noäp ñôn toá giaùc kyø thò, ngöôøi tham döï vaøo cuoäc ñieàu tra, hoaëc ngöôøi choáng ñoái nhöõng haønh ñoäng kyø thò. Nhöõng caù nhaân naøo tin raèng hoï ñaõ bò traû ñuõa neân lieân laïc ngay vôùi EEOC. Ngay caû vieäc moät caù nhaân ñaõ noäp ñôn toá giaùc söï kyø thò, ñöông söï coù theå noäp ñôn toá giaùc môùi neáu bò traû ñuõa.

NHÖÕNG LUAÄT NAØO ÑÖÔÏC EEOC THI HAØNH?

EEOC thi haønh Khoaûn VII trong Luaät Daân Quyeàn 1964, luaät naøy caám kyø thò trong vieäc laøm caên cöù vaøo chuûng toäc, maàu da, toân giaùo, giôùi tính hoaëc nguoàn goác quoác gia; Luaät Kyø Thò Tuoåi Taùc Trong Vieäc Laøm; Luaät Löông Boång Ñoàng Ñeàu; caám kyø thò ñoái vôùi nhöõng caù nhaân bò khuyeát taät trong chính phuû lieân bang; nhöõng tieát ñoaïn trong Luaät Daân Quyeàn naêm 1991; Khoaûn I thuoäc Luaät Ngöôøi Myõ Mang Khuyeát Taät, caám kyø thò nhöõng ngöôøi bò khuyeát taät trong laõnh vöïc tö vaø trong chính quyeàn tieåu bang vaø ñòa phöông.

NHÖÕNG THOÂNG TIN TREÂN ÑAÂY NHAÈM TRÌNH BAÀY ÑAÏI CÖÔNG VEÀ SAÙCH NHIEÃU TÌNH DUÏC CHÖÙ KHOÂNG MANG HIEÄU LÖÏC CUÛA YÙ KIEÁN PHAÙP LYÙ


Thaùng Möoøi Hai 1992                                                                                                                                   EEOC-BK-SH/V