کاهش تهدید امنیتی ایران؛ باز شدن راه برای دیپلماسی

با کند شدن پیشرفت فعالیت های ایران برای غنی سازی اورانیوم و فعالیت های موشکی آن کشور، برخی تحلیلگران سیاسی برآنند که از تهدید امنیتی ایران قدری کاسته شده و احتمال دارد زمینۀ مساعدی برای بکارگیری روش های دیپلماتیک به منظور رفع نگرانی درخصوص برنامه هسته ای جمهوری اسلامی فراهم آید.

 رویدادها و واکنش های مربوط به فعالیت های قابل مشاهده هسته ای ایران، تفاوتی ماهوی نکرده است.  بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل همین چند  روز پیش، بار دیگر نسبت به فعالیت های هسته ای ایران هشدار داد و از ضرورت طرح یک تهدید جدی نظامی علیه آن کشور سخن گفت. از گفت و گوهای ۲۶ فوریه  میان ایران و مقام های شش قدرت بزرگ جهان در قزاقستان هم انتظار زیادی نمی رود.
اما در واقع، وضع تا اندازه ای فرق کرده و از میزان نگرانی نسبت به برنامه و فعالیت های هسته ای ایران کاسته شده است.

تنش ژئوپولیتیک جاری میان ایران، آمریکا، اسراییل، و کشورهای اروپایی، ریشه دار و دیرین است، اما طی دو سال اخیر شدیدتر شده است. گزارش از سرگیری دوبارۀ فرایند غنی سازی اورانیوم توسط ایران روز چهارشنبه این هفته از سوی آن کشور تأیید شد، هر چند روشن نیست سرعت این فرایند چقدر خواهد بود.

اسراییل «خط قرمز» فعالیت های هسته ای ایران را رسیدن میزان ذخایر اورانیم غنی شدۀ ایران به ۲۴۰ کیلوگرم عنوان کرده؛ مقداری که اگر درصد غنای آن افزایش یابد، برای تولید یک بمب اتم کافی است. سال گذشته وقتی ایران ۱۰۰ کیلوگرم از ۲۳۳ کیلوگرم اورانیم با غنای ۲۰ درصد خود را غنی تر کرد، ابراز نگرانی نسبت به فعالیت های هسته ای ایران از سوی اسراییل شدت یافت.

 ایران همین هفته اعلام کرد نصب نسل تازه ای از دستگاه های سانتریفوژ را آغاز کرده که فعالیت آنها به انرژی کمتری نیاز دارد. مسئولان جمهوری اسلامی می گویند این نوع سانتریفوژ ویژۀ تولید اورانیوم با غنای پایین است.

غرب اما منتظر گزارش تازۀ آژانس بین المللی انرژی اتمی درخصوص فعالیت های هسته ای اخیر ایران است که ماه آینده منتشر خواهد شد.

از سوی دیگر، آتش آنچه تحلیلگران «جنگ مخفی» میان ایران و غرب خوانده اند، طی ماه های اخیر تا اندازه ای فروکش کرده است. از مظاهر این نوع جنگ مخفی، ترور دانشمندان هسته ای ایران بود که سرویس های اطلاعاتی اسراییل در طرح و اجرای آنها دست داشتند.

طراحی عملیات تروریستی توسط جمهوری اسلامی هم طی مدت اخیر غیرفعال شده است. از شواهد این دست طرح های تروریستی، توطئۀ  ترور سفیر عربستان سعودی در واشنگتن بود و حملات تروریستی یک سال قبل در گرجستان، تایلند، و هند.
  
مجلۀ تایم مارس سال گذشته از قول مقام های امنیتی اسراییل نوشت که سرویس های اطلاعاتی آن کشور از میزان فعالیت های مخفی خود علیه ایران به میزان آنچه «ده ها درصد» توصیف شده بود، کاسته اند و این کاهش، نه تنها در زمینۀ ترور، بلکه حتی در راستای کوشش برای کسب اطلاعات مربوط به فعالیت های هسته ای ایران صورت گرفته است.

شاشانک دوشی، تحلیلگر مسائل ایران و نویسندۀ کتابی با نام «بحران دائم؛ فرایند هسته ای ایران»، در گفت و گو با نشریه کریستین ساینس مانیتور می گوید:«من معتقدم که اتخاذ تصمیم مبنی بر کاهش فعالیت های مخفیانه اطلاعاتی از سوی اسراییل، تصادفی نبوده، بلکه آگاهانه و هدفمندانه انجام شده. احتمالاً آمریکا در این میان نقش مؤثری داشته، چون خواهان اعتمادسازی، رفع یا دستکم کاهش سوء تفاهم، و افزایش سرعت و تأثیر مذاکرات هسته ای بوده است. ممکن است ایالات متحده به این نتیجه رسیده باشد که پرداخت این همه هزینۀ دیپلماتیک به خاطر ایران، به نفع غرب نیست.»

در حالی که سرویس های اطلاعاتی آمریکا و اسراییل برآنند که ایران برای تولید سلاح هسته ای حتی تصمیم نگرفته، جمهوری اسلامی به کرات گفته است  قصد این کار را ندارد. آیت الله خامنه ای نیز از خلاف شرع  بودن اقدام به تولید بمب اتم سخن گفته و در این خصوص فتوا هم صادر کرده است.

جمهوری اسلامی طی سال اخیر اعلام کرده که در زمینۀ ساخت موشک های میان برد و کوتاه برد پیشرفت کرده است، اما طی این مدت به هیچ آزمایشی برای پرتاب موشک دوربرد اقدام نکرده است.

حاصل بررسی انجمن آمریکایی موسوم به کنترل اسلحه در واشنگتن از تصمیم ها و مواضع اخیر ایران در عرصۀ فعالیت های هسته ای، همین هفتۀ پیش در قالب گزارشی منتشر شد که حاکی از آن است که تغییری در مواضع مقام های جمهوری اسلامی در زمینۀ فعالیت های هسته ای مشهود نیست و آنها همچنان بر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای آن کشور پایفشاری می کنند.

در ادامۀ این گزارش آمده که به رغم آنکه این موضع گیری ها ممکن است بیانگر نیت واقعی سران رژیم تهران نباشد، با مواضع رسمی مقام های کشورهایی چون پاکستان و کرۀ شمالی تفاوت و فاصلۀ فراوان دارد.