Kỷ niệm một năm ngày hiệp định thương mại song phương có hiệu lực
Bài xã luận của Ngài Raymond F Burghardt, Ðại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam
Vượt qua thử thách*
Bài đăng trên Thời báo Kinh tế Sài Gòn, Số Xuân 2003
Ngày 10-12 đánh dấu một năm ngày Hiệp định Thương mại song phương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam bắt đầu có hiệu lực. Tôi vui mừng ghi nhận rằng hiệp định lịch sử này đã mang lại những lợi ích rõ rệt cho cả hai nước trong năm qua. Thương mại gia tăng đáng kể và nhờ đó là những công ăn việc làm mới tạo ra tại Việt Nam. Xuất khẩu của Việt Nam vào Hoa Kỳ đã tăng hơn gấp đôi trong chín tháng đầu năm nay, giá trị các mặt hàng xuất khẩu này tăng từ 736 triệu đô-la Mỹ lên 1,5 tỷ đô-la Mỹ. Xuất khẩu của Hoa Kỳ vào Việt Nam tăng gần một phần ba; từ 263 triệu đô-la Mỹ trong chín tháng đầu năm 2001 lên 343 triệu đô-la Mỹ. Tăng trưởng tích cực này lại diễn ra trong một năm khi các vụ chấn động lớn đã làm suy yếu nền kinh tế toàn cầu và xuất khẩu Việt Nam đến các nước khác là trì trệ hay giảm sút.
Những lợi ích của Hiệp định Thương mại song phương là có thật và các thách thức cũng thế. Cả Hoa Kỳ và Việt Nam đã có những bước tiến tích cực quan trọng trong thực thi Hiệp định. Ngay khi Hiệp định có hiệu lực vào tháng 12 năm ngoái, Hoa Kỳ đã bắt đầu áp dụng đối xử ngang mức Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đối với Việt Nam, chẳng hạn trong nhập khẩu, giảm mức thuế bình quân từ 40% xuống còn 3%. Việt Nam cũng đã giảm thuế đối với một số hàng nhập khẩu của Hoa Kỳ và đã bắt đầu xúc tiến các điều luật để thực hiện những cam kết chính trong Hiệp định. Việt Nam vẫn còn nhiều việc phải làm để đáp ứng hoàn toàn những cam kết liên quan đến tính minh bạch, đầu tư và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ phải thực thi khi bản hiệp định bắt đầu có hiệu lực. Nhưng tôi tin chắc rằng Việt Nam sẽ vượt qua thử thách này vì những thay đổi đó không chỉ quan trọng đối với việc thực hiện Hiệp định mà còn cho nỗ lực cải cách kinh tế nói chung của Việt Nam và cam kết hội nhập hoàn toàn nền kinh tế vào thị trường thế giới.
Nhiều đối tác thương mại của Việt Nam, kể cả Hoa Kỳ, xem việc thực hiện Hiệp định như một lộ trình gia nhập WTO của Việt Nam. Hiệp định bao quát cùng những lãnh vực mà Việt Nam cần có thay đổi nhằm đáp ứng yêu cầu của WTO – bao gồm việc tiếp cận thị trường cho hàng hóa và dịch vụ, tính minh bạch và quyền sở hữu trí tuệ. Bên cạnh đó, khi Việt Nam thực hiện thành công những cam kết trong Hiệp định những thành viên hiện nay của WTO sẽ xem đó như một biểu hiện khả năng của Việt Nam đáp ứng các yêu cầu gia nhập WTO. Ðây là một trong những mục tiêu rất then chốt của Hiệp định – Việt Nam hướng về mục tiêu làm thành viên WTO và hội nhập đầy đủ vào nền kinh tế thế giới.
Hoa Kỳ luôn luôn ủng hộ mạnh mẽ Việt Nam gia nhập WTO theo các điều kiện thương mại bình thường. Hỗ trợ kinh tế song phương của Hoa Kỳ, kể cả các lãnh vực quyền sở hữu trí tuệ và tính minh bạch, không chỉ nhắm đến việc thực hiện Hiệp định mà còn hướng tới việc Việt Nam chuẩn bị làm thành viên của WTO. Các cơ quan của chính phủ Hoa Kỳ đang cung cấp những hỗ trợ kỹ thuật đến chính phủ Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các hiệp hội công nghiệp, các trường đại học và công chúng. Ngoài ra, Tổ chức Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ đang tài trợ cho Dự án STAR trị giá 8 triệu đô-la Mỹ trong ba năm nhằm cung cấp chuyên môn kỹ thuật đến chính phủ Việt Nam về các vấn đề thực hiện Hiệp định khắp tại Việt Nam cũng như các chương trình thông qua Hội đồng Thương mại Mỹ-Việt.
Tôi đến Việt Nam để đảm nhiệm chức vụ Ðại sứ chỉ năm ngày sau khi Hiệp định có hiệu lực. Trong năm qua, tôi đã chứng kiến sự củng cố đáng kể quan hệ song phương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam. Hoa Kỳ và Việt Nam đang tiến về phía trước trong quan hệ và thực hiện Hiệp định, chúng ta phải duy trì cam kết hợp tác ở mức độ cao nhất mà chúng ta đã thiết lập nên. Trong khi chúng ta phải thừa nhận và giải quyết những chỗ dằn xóc không tránh được trên con đường này, vấn đề then chốt là duy trì mối quan tâm vào mục tiêu đích thực: thực thi đầy đủ Hiệp định Thương mại và Việt Nam gia nhập WTO.
* Tựa đề do tòa soạn đặt.