တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္အၾကား ကုန္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ တင္းမာမႈက ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္အတြင္းမွာေတာ့ ပိုၿပီး အရွိန္ျမင့္တက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးက အျပန္အလွန္ ေစာဒက တက္ တိုင္ၾကားခဲ့ၾကလို႔ပါပဲ။ ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးတာေတြ ပိုၿပီး အျပင္းအထန္ ျဖစ္လာတာနဲ႔အမွ် တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ကိစၥဟာ ပစ္မွတ္ထားေျပာဆိုတဲ့ကိစၥတခု ျဖစ္လာပါတယ္။ ဗီြအိုေအသတင္း ေထာက္ William Ide ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္ကေန ေပးပို႔ထားတဲ့ သတင္းေဆာင္းပါးကို အေျခခံၿပီး ဒီသီတင္းပတ္ရဲ႕ စီးပြားေရး က႑မွာ တင္ဆက္ထားပါတယ္။
တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ အေမရိကန္ၿပီးရင္ ကမာၻမွာ ဒုတိယ စီးပြားေရးအင္အားအႀကီးဆံုး ႏုိင္ငံပါ။ တကမာၻလံုးမွာ စီးပြားေရး အရ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ မပတ္သက္တဲ့ႏုိင္ငံဆိုတာ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီကေန႔ ကမာၻ႔ စီးပြားေရးအေၾကာင္း ေျပာမယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက မပါရင္မၿပီးသေလာက္ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလည္း အေမရိကန္ျပည္တြင္းေရးျဖစ္တဲ့ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ တ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးကိစၥက အဓိက ကိစၥရပ္တခုအျဖစ္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အေမရိကန္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ဆက္၀င္မယ့္ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီက လက္ရွိသမၼတ ဘရာ့ခ္ အိုဘားမား (Barack Obama) နဲ႔ ရီပတ္ဘလီကန္ပါတီက သမၼတေလာင္း မစ္တ္ ရြမ္မ္နီ (Mitt Romney) တို႔ဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ ၾကား ကုန္သြယ္ေရးကိစၥအေပၚ ခပ္ထန္ထန္ ေျပာဆိုေနၾကတာပါ။
တ႐ုတ္အစိုးရက ေမာ္ေတာ္ေရးထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းကို မွ်ေ၀ ေထာက္ပံ့ေပးေနတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔ WTO မွာ အေမရိကန္က ေစာဒကတက္ တိုင္ၾကားမယ္ဆိုတာကို ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္ အေစာပိုင္းမွာပဲ မစၥတာအိုဘားမားက ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ မမွ်တတဲ့ လုပ္ပံုကိုင္ပံုေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မစၥတာအိုဘားမားဟာ တ႐ုတ္ကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ဖိအားမေပးဘူးလုိ႔ သူ႔ရဲ႕ၿပိဳင္ဘက္ မစၥတာရြမ္မ္္နီက စြပ္စြဲေျပာဆိုတာေတြကိုလည္း မစၥတာအိုဘားမားက ျပန္ၿပီး ေခ်ပခဲ့ပါတယ္။
တ႐ုတ္တို႔ကလည္း ခပ္သြက္သြက္ပဲ WTO မွာ ေစာဒကတက္ တိုင္ၾကားခဲ့ျပန္ပါတယ္။ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ အေထာက္အပံ့နဲ႔ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဆီ တင္သြင္းတဲ့အခါ ကုန္သြယ္ခြန္ေကာက္ခံဖို႔ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒသစ္တခုနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္တို႔က စိန္ေခၚလိုက္တာပါ။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရ ပုဂၢိဳလ္ Hong Lei က ရွင္းလင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
“အျပန္အလွန္ေလးစားမႈနဲ႔ တန္းတူအက်ဳိးစီးပြားေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ေဆြးေႏြးေျပာဆိုတာ၊ ညႇိႏိႈင္းတိုင္ပင္တာေတြကေနတဆင့္ က်ေနာ္တို႔သေဘာမတူတာေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက ေျဖရွင္းသင့္ပါတယ္။ ဒီကိစၥကို ႏုိင္ငံေရးပေယာဂ ၀င္စြက္တာ၊ ကုန္္သြယ္ေရးနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြမွာ ကိုယ္က်ဴိးစီးပြား ကာကြယ္တာေတြကို က်ေနာ္တို႔ ကန္႔ကြက္ပါတယ္။”
အေမရိကန္က WTO မွာ တိုင္ၾကားတဲ့ကိစၥအေပၚ တ႐ုတ္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္မွ တိုက္႐ိုက္က်က် တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္ငံေရးရဲ႕ ဓားစာခံျဖစ္ေနၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ႏွစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးေတြက သိပ္ကို နီးနီးကပ္ကပ္ အျပန္အလွန္ ဆက္ႏြယ္ေနတာေၾကာင့္ ကုန္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ မူ၀ါဒမွာ ႏုိင္ငံေရးကို ေဘးဖယ္ထားဖို႔က ခက္ခဲလာတယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက သံုးသပ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ စီးပြားေရးတိုးတက္ဖို႔ ဆက္ၿပီး ႐ုန္းကန္ ႀကိဳးစားေနရတဲ့ အခုလိုအခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ပိုၿပီး ခြဲျခားဖို႔ ခက္လာတာပါ။
ဒီအေျခအေနကို သံုးသပ္ျပသူတဦးက ေဘဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္အေျခစိုက္ စီးပြားေရးပညာရွင္ ပက္ထရစ္ ႐ိႈဗာနက္ခ္ (Patrick Chovanec) ပါ။
“တ႐ုတ္နဲ႔ ဘယ္လို ဆက္ဆံ လုပ္ကိုင္ရမယ္ဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္္ႏုိင္ငံက ရီပတ္ဘလီကန္နဲ႔ ဒီမုိကရက္တစ္ ပါတီႀကီးႏွစ္ခုစလံုးမွာ မေရမရာျဖစ္တဲ့ စိတ္ပူပန္ေသာကေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနပါတယ္။”
သိပ္မၾကာခင္တုန္းကေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔အေမရိကန္ၾကား ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈေတြက လက္ေတြ႔မပါတဲ့ ဟန္ျပ ႏုိင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္တခုအျဖစ္ပဲ ရွိခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း အခုေတာ့ျဖင့္ အဲဒီမူ၀ါဒဟာ အေမရိကန္မွာ အလုပ္ အကိုင္အခြင့္အလန္းေတြ ဖန္တည္းဖို႔နဲ႔ စီးပြားတိုးတက္ဖို႔ရာ တိုက္႐ိုက္ သက္ေရာက္မႈရွိေနတယ္လုိ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျမင္လာေနၾကပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး ဆံုး႐ံႈး ထိခိုက္စရာေတြ မ်ားလာတာနဲ႔အမွ် ေစာဒကတက္ ေျပာဆိုတာေတြလည္း ပိုမ်ားလာ ေတာ့တာပါပဲ။
“အိုဘားမားအစိုးရ လုပ္ခဲ့တာတခ်ဳိ႕က တျခားလူေတြ လုပ္ခဲ့တာထက္ ပိုၿပီးေတာ့ ရလာဒ္ထြက္ခဲ့ တာေတြ ရွိပါတယ္။ တ႐ုတ္တို႔ရဲ႕ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တာ၊ အေမရိကန္္ထုတ္ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္းေတြကို တ႐ုတ္တို႔ ရယူခြင့္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စည္းကမ္းေတြ သတ္မွတ္ခဲ့တာ စတာေတြက အက်ဳိးအျမတ္အမ်ားဆံုး ထြက္ခဲ့တာေတြထဲက တခ်ဳိ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာ္ေတာ္ကားတာယာေတြအေပၚ ကုန္သြယ္ခြန္ စည္းက်ပ္တာကေတာ့ သံမဏိ အလုပ္သမားသမဂၢေတြ ေက်နပ္ ေအာင္ လုပ္ေပးတယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ၿပီးေတာ့ သဘာ၀အားျဖင့္ ပိုၿပီး ႏုိင္ငံေရးပေယာဂပါတဲ့ တျခားကိစၥေတြလည္း ရွိပါ ေသးတယ္။”
တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ပုဂၢလိက ေမာ္ေတာ္ကားထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို တ႐ုတ္အစိုးရက အေထာက္အပံ့ေပးေနတာဟာ မမွ်တဘူးဆိုၿပီးေတာ့ သမၼတ အိုဘားမားက ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္းပတ္အတြင္း WTO မွာ တိုင္ၾကားခဲ့တဲ့ကိစၥဟာ မၾကာေသးခင္ လေတြအတြင္း ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ တိုင္ၾကားခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုတိုင္ၾကားတဲ့ ႏွစ္ႀကိမ္စလံုးကလည္း အိုဟိုင္းယို္း ျပည္နယ္ဆီ သမၼတအိုဘားမား မဲဆြယ္စည္း႐ံုးပြဲထြက္တဲ့ အခ်ိန္ကာလေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ဟာ ေမာ္ေတာ္ကားထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ အမ်ားအျပားရွိတဲ့ ျပည္နယ္တခုျဖစ္ၿပီး ႏုိ၀င္ဘာလက်ရင္လုပ္ေတာ့မယ့္ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အဆံုးအျဖတ္ေပးႏုိင္တဲ့ အဓိကက်တဲ့ ျပည္နယ္တခုပါ။
အေမရိကန္ကေန တင္ပို႔တဲ့ ေဒၚလာ သန္း ၃,၀၀၀ ဖိုးေလာက္ ေမာ္ေတာ္ကားနဲ႔ တျခားဆက္စပ္ပစၥည္းေတြအေပၚ တ႐ုတ္တို႔ က မမွ်မတ အခြန္ေတြေကာက္တယ္ဆုိၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ဇူလိုင္လမွာပဲ သမၼတ အိုဘားမားအစိုးရက စြပ္စြဲခဲ့တာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့သီတင္း ပတ္က WTO မွာ တိုင္ၾကားခဲ့တဲ့ကိစၥကေတာ့ ကားနဲ႔ တျခားအစိတ္အပိုင္းေတြ ထုတ္လုပ္တင္ပို႔တဲ့ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြကို တ႐ုတ္္အစိုးရက ေဒၚလာ သန္း ၁,၀၀၀ အေထာက္အပံ့ေပးခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္အေပၚ အဓိကထားၿပီး တိုင္ၾကားခဲ့တာ ျဖစ္ပါ တယ္။
ႏွစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ အျပန္အလွန္ တိုင္ၾကားခ်က္ေတြအေပၚ WTO က ဘယ္လို အဆံုးအျဖတ္ေပးမယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရဦး မွာပါ။ အခု အျပန္အလွန္ တိုင္ၾကားထားတဲ့ကိစၥေတြ ၿပီးျပတ္သြားေပမဲ့လည္း တ႐ုတ္နဲ႔အေမရိကန္အၾကား ကုန္သြယ္ေရး ဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈေတြကေတာ့ ၿပီးျပတ္သြားဖြယ္မရွိဘဲ အနာဂတ္မွာလည္း ဆက္ျဖစ္ေနဦးမယ့္သေဘာရွိပါတယ္။
တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ကမာၻ႔အင္အားႀကီးႏုိင္ငံျဖစ္လာေနတဲ့ တ႐ုတ္တို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးလက္တံက ကမာၻအႏွံ႔ ဆက္ၿပီး ဆန္႔ထြက္ေနတာ နဲ႔အမွ် လက္ရွိအခ်ိန္ထိ စူပါပါ၀ါျဖစ္ေနေသးတဲ့ အေမရိကန္တို႔နဲ႔ မၾကာခနဆိုသလို ျပႆနာေပၚၿပီး ပြတ္တိုက္မိေနဦးမွာက ေတာ့ အေသအခ်ာပဲျဖစ္ပါတယ္ဆိုတာကို တင္ျပရင္း ဒီသီတင္းပတ္အစီအစဥ္ကို ဒီမွာပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ပါတယ္။