ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဆားအဓိကထုတ္လုပ္တဲ့ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသမွာ နာဂစ္မုန္တုိင္းဒဏ္ေၾကာင့္ ထိခုိက္ခဲ့ရၿပီး ဆားထုတ္လုပ္မႈ ကို အရင္အေျခအေန ျပန္ျဖစ္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးခ်ိန္မွာပဲ ဒီႏွစ္လည္း အခ်ိန္အခါမဟုတ္ မုိးႀကီးခဲ့တာေၾကာင့္ ဆား ထုတ္လုပ္မႈေတြကုိ ပုံမွန္ထက္ေစာၿပီး ရပ္နားခဲ့ရပါတယ္။ ဒီႏွစ္ထုတ္လုပ္ႏုိင္တဲ့ဆားဟာ အရင္ႏွစ္ေတြကထက္စာရင္ ေလးပုံတပုံေလာက္ပဲ ရွိတဲ့အတြက္ ဆားေစ်းေတြ တက္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆားလုပ္ငန္းရွင္ေတြက ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ ဧရာ၀တီ တုိင္းဘက္က ဆားေတာင္သူေတြ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြကုိ ထုိင္းအေျခစုိက္ ဗြီအုိေအ သတင္းေထာက္ ကုိမုိးေဇာ္ က တင္ျပေပးထားပါတယ္။

ျမစ္၀ကြ်န္းေပၚေဒသက အဓိက ဆားထုတ္လုပ္တဲ့ လပြတၱာနယ္ဘက္မွာ ဆားထုတ္လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ရပ္ဆုိင္းလုိက္ၾကတဲ့ အေျခအေနကို ေဒသခံ ဆားလုပ္ငန္းရွင္တေယာက္က အခုလုိ ေျပာပါတယ္။

“အခု ကြင္းေတြအားလုံးရဲ႕ ၈၀%၊ ၉၀% ေလာက္ကေတာ့ ရပ္စဲလုိက္ၿပီလို႔ပဲ ေျပာရမွာေပါ့။ လုပ္ငန္း ဆက္လုပ္လုိ႔မရတဲ့ အေနအထား ရွိသြားၿပီ။ အခု ဒီေန႔ ေနပူၿပီ၊ ေနပူၿပီဆုိ စလွမ္းလိုက္ၿပီ။ ကြင္းကို ျပန္ျပင္မယ္ဆုိရင္ ရက္ေပါင္း ၂၀ေက်ာ္ ေလာက္  ျပန္ျပင္ရမယ္။ ရက္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ ျပန္ျပင္လုိက္မယ္ဆုိရင္၊ ဒီၾကားထဲ အရက္ ၂၀ ေက်ာ္အတြင္းမွာလည္း မုိးထပ္မရြာမွ၊ ဆားျဖစ္မယ္ဆုိ႐ုံပဲ ရွိတယ္။ ဆားထုတ္မႈအတြက္ အဆင္သင့္ျဖစ္႐ုံပဲ ရွိတယ္။ အဲဒီလိုအေနအထားမ်ဳိးဆုိေတာ့ ေနာက္ပုိင္းကုိ ဘယ္လုိမွ ေမွ်ာ္မွန္းလို႔မရဘူး။”

ျမစ္၀ကြ်န္းေပၚေဒသမွာ ဆားထုတ္လုပ္တဲ့ရာသီဟာ ေအာက္တိုဘာလ မုိးစဲခ်ိန္က စၿပီး မိုးမက်မီ ေမလလယ္ေလာက္အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို ဆားထုတ္လုပ္တာကို ရပ္ဆုိင္းလုိက္ရတာကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လလယ္ေလာက္က ကြက္က်ားမိုး ရြာသြန္းခဲ့တာနဲ႔ သႀကၤန္အတြင္း မုိးရက္ဆက္ ရြာသြန္းခဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ နာဂစ္မုန္တိုင္း ျပန္လည္ထူေထာင္ရတာနဲ႔ ဒီႏွစ္ မိုးဖ်က္တာေၾကာင့္ တၿမိဳ႕နယ္လံုးရဲ႕ ဒီႏွစ္ ဆားထုတ္လုပ္မႈဟာ အရင္ႏွစ္ေတြထက္ ႏႈိင္းစာရင္ ေလးပံုတပံုေလာက္ပဲ ထြက္ရိွမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းပါတယ္။

“ဒီႏွစ္မွာလုပ္ရတဲ့ လုပ္ငန္းေတြက ကၽြဲႏြား အခက္အခဲ၊ ကၽြမ္းက်င္တဲ့လုပ္သားေတြ ေသဆုံးသြားတဲ့အတြက္ေရာ က်န္ခဲ့တဲ့ လုပ္သားေတြက ကစဥ့္ကလ်ားနဲ႔ ဟုိေရာက္ ဒီေရာက္ ေရာက္ကုန္တယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း ကယ္ဆယ္ေရးစခန္း ေရာက္ကုန္ တယ္၊ တခ်ဳိ႕ကလည္း တျခားေဒသကုိ ေရာက္တဲ့လူက ေရာက္သြားၾကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ စက္အင္အား အခက္အခဲ၊ ကၽြဲ ႏြား အင္အား အခက္အခဲ၊ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သား အခက္အခဲ၊ ၿပီးေတာ့ ကၽြဲႏြားေတြ မရွိတဲ့အခါက်ေတာ့ ကြင္းမွာ ျမက္ေတြက တအား ထ သြားၿပီ။

“ဒီလုပ္ငန္းရာသီလည္း ေရာက္ေရာ ျမက္ေတြကုိ ျပန္သတ္၊ ျပန္ခုတ္ လုပ္ရတာ၊ အဲဒီ ဒုကၡေတြက လူနဲ႔လုပ္လို႔ မႏုိင္ဘူး။ စက္နဲ႔ထုိးရတာနဲ႔ လုပ္ရတဲ့အခါက်ေတာ့ ကြင္းေဖာ္ရတာကို ေနာက္က်သြားတယ္။ က်ဳံးမယ္လုိ႔ လုပ္လည္းလုပ္ေရာ ရာသီက ပထမတခါ ေဖာက္တယ္။ သုံးလပုိင္းထဲမွာ။ အခု ေလးလပုိင္း ရြာတာနဲ႔ဆုိရင္ တလစြန္းစြန္းေလာက္ပဲ ကြာတယ္။ ပထမ တခါလည္း ဆယ္ရက္ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ လုပ္ငန္းရာသီ ျပတ္ေတာက္သြားတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ျပန္က်ဳံးတာဆုိရင္ လက္ထဲ မွာ ရာသီလုပ္ခ်ိန္က ဘာမွမရွိဘူး။ ရရွိမႈက တၿမိဳ႕နယ္လုံးရဲ႕ ႏွစ္တုိင္း ထြက္တဲ့ႏႈန္းနဲ႔ ယွဥ္လုိက္ရင္ ၂၅%ထက္ မပုိႏုိင္ဘူး၊ အဲဒီေလာက္ပဲ ရမယ္။”

အျခား ဆားကုန္သည္တေယာက္ကေတာ့ သူ႔ဆားကြင္းက ခါတိုင္း တႏွစ္ကို ပိႆာခ်ိန္ ၂၅၀,၀၀၀၊ ၃၀၀,၀၀၀ ထြက္ေပမဲ့့ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ ၃၀,၀၀၀ ေလာက္ပဲ ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ နာဂစ္မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ဆားဂိုေဒါင္ေတြ ကို ျပန္ၿပီး မတည္ေဆာက္ႏုိင္ေသးတာေၾကာင့္ ရရိွထားတဲ့ ဆားေတြကို သိုေလွာင္ဖို႔လည္း အခက္အခဲ ရိွေနတယ္လို႔ ဆက္ ေျပာပါတယ္။

ဒီလို ဆားထုတ္လုပ္မႈ က်ဆင္းတာေၾကာင့္ သႀကၤန္မတိုင္ခင္ကာလက လပြတၱာၿမိဳ႕နယ္မွာ ဆားတပိႆာ ၁၃၀ ေလာက္ ေပါက္ေနရာကေန အခုအခါ က်ပ္ ၂၀၀ ေက်ာ္အထိ ေစ်းတက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီ့ထက္လည္း ထပ္တက္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေန ရိွတယ္လို႔ ဆားလုပ္ငန္းရွင္ေတြဘက္က ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။

ဒီလို ဆားထုတ္လုပ္မႈ နည္းေနခ်ိန္မွာ နာဂစ္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကာလက အစိုးရက ေခ်းထားတဲ့ေငြေတြကို ေမလနဲ႔ စက္တင္ဘာလအတြင္းမွာ ေခ်းေငြတ၀က္ ျပန္ဆပ္ရမယ္ဆုိတာေၾကာင့္ ဆားလုပ္ငန္းရွင္ေတြ အခက္အခဲ ေတြ႕ေနရတယ္ လို႔ ဆုိပါတယ္။