Σκίτσα του Προφήτη Μωάμεθ, που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα σε Ευρωπαϊκές εφημερίδες, συνεχίζουν να προκαλούν εντονότατες αντιδράσεις από μέρους του Μουσουλμανικού κόσμου. Στις αντιδράσεις είναι αφιερωμένο το τηλεοπτικό ρεπορτάζ μας της εβδομάδας αυτής.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τα βίαια επεισόδια που προκάλεσαν τα 12 σκίτσα του Μωάμεθ αναμφίβολα δείχνουνε σε τι φοβερό βαθμό εξοργίστηκε ο Μουσουλμανικός κόσμος από αυτά. Όμως παράλληλα υπενθυμίζουνε και την τεράστια δύναμη που, καλώς ή κακώς, έχουνε οι γελοιογραφίες τέτοιου είδους.

Ο Γουώλτερ Ράητ, καθηγητής διεθνών μελετών στο Πανεπιστήμιο Γεωργίου Ουάσιγκτον, με ειδικότητα τα θρησκευτικά δικαιώματα, λέει: «Τα σκίτσα έχουνε πολύ μεγάλη δύναμη. Μια απλή καρικατούρα σε κάνει να δεις ένα ζήτημα μέσα από το πρίσμα που θέλει να προβάλει ο σχεδιαστής της».

 Σε κάθε περίοδο της ιστορίας οι πολιτικοί γελοιογράφοι άσκησαν τη δύναμη της τέχνης τους για να προκαλέσουν ζωηρές συζητήσεις, συχνά μάλιστα διακωμωδώντας σοβαρότατα θέματα. Αλλά ορισμένοι λένε πως η Δανέζικη εφημερίδα Jyllands-Posten τράβηξε το κορδόνι πολύ μακριά με την δημοσίευση σκίτσων προσβλητικών για τον Μωάμεθ.

Ο Μάθιου Φέλλινγκ, παράγοντας του Κέντρου για τα Μίντια που εδρεύει στην Αμερικανική πρωτεύουσα, επισημαίνει: «Στη Δύση, έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τους πολιτικούς γελοιογράφους να θυσιάζουν τις ιερές αγελάδες μας στον βωμό του Τύπου. Αλλά το θέμα της προκειμένης περίπτωσης είναι μάλλον θεολογικό και λιγότερο πολιτικό». Ο Μάθιου Φέλλινγκ πιστεύει πως η αρχική δημοσίευση των επίμαχων σκίτσων έγινε από αναισθησία αλλά η μετέπειτα αναδημοσίευσή τους σε άλλες εφημερίδες της Ευρώπης ήτανε πρόκληση. Κατά την έκφρασή του: «Ήτανε σαν να βάζανε ένα δάχτυλο μέσα στο μάτι των Μουσουλμάνων. Δεν καταλαβαίνουνε τι κάνανε γι αυτό και ρωτάνε: Δεν έχουμε δικαίωμα να πούμε τι γνώμη μας; Η απάντησή μου είναι, βεβαίως έχετε δικαίωμα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει και να το ασκείτε με τέτοιο τρόπο».

Από την άλλη πλευρά, οι υπέρμαχοι της ελευθερίας του Τύπου υποστηρίζουν πως η δημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει για πολύ δίχως ελεύθερη έκφραση. Η Ολλανδός βουλευτής Αγιάν Χιρσί Αλί, που παραδέχεται ότι ανήκει στην παράταξη των αντιφρονούντων μουσουλμάνων, λέει: «Ντροπή στα ΜΜΕ που δεν είχαν το θάρρος να δείξουν τα σκίτσα. Καυχιόνται ότι υποστηρίζουνε την ελευθερία του Τύπου αλλά αποδέχτηκαν τη λογοκρισία».

 O Βρετανός βουλευτής Σάτζιντ Καρίμ είναι της γνώμης πως δεν τίθεται θέμα λογοκρισίας και τονίζει πως εκείνο που τον στεναχωρεί είναι η έλλειψη κρίσης από μέρους ορισμένων εκδοτών. Κατά τη δική του άποψη: «Οι εκδότες αυτοί ατυχώς, δεν σκέφτηκαν πως τέτοια σκίτσα θα ενίσχυαν μια μικρή ομάδα εξτρεμιστών στην επιδίωξη της ατζέντας της. Οι δημοσιεύσεις των σκίτσων του Μωάμεθ βλάψανε όλους μας».

Το να δείχνει κάποιος κακή κρίση είναι πράγματι σοβαρό θέμα. Αλλά το να ζητά άλλος εκδίκηση, εκστομίζοντας μάλιστα και απειλές κατά της ζωής αθώων ανθρώπων, δεν είναι λιγότερο επιλήψιμο. Κατά τον Γουώλτερ Ράητ, οι βίαιες αντιδράσεις των τελευταίων ημερών δείχνουν πως επικρατούν μεσαιωνικές αντιλήψεις σε ορισμένους μουσουλμανικούς κύκλους οι οποίοι δεν μπορούν να ανεχθούν απόψεις που διαφέρουν από τις δικές τους. Γι αυτόν «η προτροπή για επίδειξη ανεκτικότητας είναι το πιο βασικό στην όλη υπόθεση».

Άλλοι αναλυτές όμως πιστεύουν ότι η προσοχή πρέπει να δοθεί στην ανάγκη για αυτοσυγκράτηση. Κι αυτό, όπως λένε, γιατί δεν χρειάζεται να προσβάλεις κανέναν προκειμένου να προβάλεις τις απόψεις σου. Οι πολιτικές γελοιογραφίες κάπου-κάπου μας προσβάλουν, μερικές φορές μας μαθαίνουνε πράγματα που δεν ξέρουμε κι άλλες πάλι φορές μας κάνουνε και γελάμε. Όπως όμως και να έχουν, συχνά περικλείουνε μέσα τους μια τεράστια δύναμη, που δεν πρέπει κανένας να υποτιμά, όπως κατέδειξε ο σάλος της διαμάχης γύρω από τα 12 σκίτσα του Μωάμεθ.