Tsjechische provocatie zet Brussel op stelten (2)

donderdag 15 januari 2009 17:29

Cerný bij de onthulling van zijn kunstwerk

Het controversiële kunstwerk Entropa is onthuld en tot op heden nog niet onttakeld. Maar het is niet uitgesloten dat Bulgarije uit het frame wordt gehaald om dat als toilet afgebeelde en daardoor beledigde land tegemoet te komen.

Het zou censuur zijn en een blamage voor de Europese Unie (EU), maar de Tsjechische minister Alexandre Vondra (Buitenlandse Zaken) hield de mogelijkheid open na de onthulling van Entropa.

Even daarvoor had hij de mond vol van vrijheid van meningsuiting en benadrukte hij dat ‘Entropa slechts een kunstwerk is. Niet meer en niet minder.’

Lachen
Maker David Cerný verscheen ook ten tonele en liet op onderkoelde toon weten wat hem had bewogen. ‘We wilden zien of Europa om zichzelf kan lachen.’

Entropa is volgens Cerný, die in 1991 nog werd gearresteerd omdat hij een Russische tank roze had geschilderd, satire en een mystificatie. ‘Het moet een discussie losmaken over de stereotypen die de Europese naties over elkaar hebben.’

Excuses
Het regende excuses na de onthulling in het Justus Lipsius-gebouw in Brussel. Minister Vondra richtte die tot eenieder die zich beledigd voelde. Cerný deed dat ook, vooral jegens de Tsjechische regering die hij had misleid.

Onder het motto van het Tsjechische voorzitterschap – Europa zonder grenzen – zou hij het werk maken met kunstenaars uit de 26 andere lidstaten. Pas deze week kwam uit dat Cerný het met enkele vrienden had gedaan.

De brochure, waarin fictieve kunstenaars met verzonnen cv en al (de Nederlander Dick Jansen had in 2007 een solotentoonstelling genaamd De Fietsenstalling), is inmiddels van de website van het Tsjechische EU-voorzitterschap verwijderd. Gelukkig is hij hier nog te vinden.

Cerný heeft het geld dat hij van zijn regering had gekregen voor het werk inmiddels teruggestort. Zijn uitspraak dat Bulgarije desnoods uit het kunstwerk kan worden gehaald, oogstte bevreemding.

Welke kunstenaar onttakelt zijn eigen werk? Maar het totaal afwezige Groot-Brittannië er alsnog in? Nee, dat wil de artiest nou weer niet.

Borat
Typisch Tsjechisch is zijn humor naar eigen zeggen niet. Cerný  vergeleek zichzelf met Sacha Baron Cohen en Monty Python.

Hij zwijgt over de gekozen stereotypen voor de lidstaten. Op een in onverstaanbaar Engels geformuleerde vraag van een Franse journalist of Duitsland nog in verband kan worden gebracht met de nazi’s zei de kunstenaar: ‘Sorry, ik versta de vraag niet.’

Pas vandaag bleek de aanwezigheid van Tsjechisch president Václav Klaus in het kunstwerk. Diens uitspraken als ‘de EU wordt postdemocratisch' en ‘de EU herinnert ons aan de Comecon’ flitsen voortdurend voorbij in het vlak dat Tsjechië moet voorstellen. 

De verbeelding van een ondergelopen Nederland met slechts minaretten boven water, wordt in internationale media inmiddels geduid als een verwijzing naar ‘religieuze spanningen in Nederland.’

Carla  Joosten