Jahon Banki tahlilicha global moliyaviy inqiroz Kavkaz
va Markaziy Osiyodagi vaziyatga ham jiddiy ta`sir qiladi.Ayniqsa, aholi
daromadi chetdan kelayotgan davlatlar uchun moliyaviy inqiroz jiddiy
qiliyinchiliklar tug`diradi.
Sharhlovchilarning aytishicha, keyingi yillarda
O`zbekiston aholi turmush darajasining nisbatan ko`tarilishiga xizmat qilgan mehnat
muhojirlari Rossiyadagi moliyaviy inqiroz asoratlari tufayli yurtiga qayta
boshlagan.
Jahon Banki ma`lumotiga ko`ra, Markaziy Osiyo
davtlatlarida inqiroz asoratlari eksport hajmi va chetdan kelayotgan mablag`ning
kamayishi bilan kuzatiladi.
Bu ichki bozordagi tanglik, ayniqsa, oziq-ovqat
narxining ko`tarilishiga olib kelishi mumkin.
Jahon Bankining Yevropa va Markaziy Osiyo masalalari bo`yicha
vitse-prezidenti Shigeo Katsu nomidan bildirilgan bayonotga ko’ra, bir qancha
davlatlar uchun chetdan jo`natilayotgan mablag` to`g`ridan-to`g`ri kiritilayotgan
investitsiyalardan keyin ikkinchi o`rinda turuvchi moliyaviy manba hisoblanadi.
Sharhlovchilar fikriga ko`ra, Jahon Banki
ta`kidlayotgan manba O`zbekistonda aholi turmush darajasini belgilashda birinchi
o`rinda turadi.
“Chunki bizda investitsion muhit shakllanmagan. Bozor
iqtisodiga o'tilmadi; sarmoyalar ham
davlat tashkilotlari yoki muayyan guruhdagi odamlarga tegishli, xalqqa
aloqasi yo`q. Bir oyda 100 million dollarga yaqin naqd pul haqida gap
ketayapti, muhojirlar vataniga yuborayotgan. Bu O`zbekiston iqtisodi uchun juda
katta pul”, - deydi “Tezkor guruh” tahlil markazi vakili Suhrob Ismoilov.
O`zbekistonlik mehnat muhojirlarining asosiy qismi Rossiyada
va Qozog`istonda. Muhojirlar, asosan, qurulish va xizmat ko`rsatish sohasida
ishlab pul topadi.
Mustaqil ekspert Rashid Taymurovning aytishicha, moliyaviy
tanglik asorati Rossiya va Qozog’iston iqtisodiyotida kuzatilmoqda. Yaqin
kelajakda bu mamlakatlar iqtisodidagi o`sish sekinlashadi.
“Bu O`zbekistonda ishlab chiqarilayotgan mahsulotga
ehtiyojni kamaytiradi, eksport hajmi sekinlashib, iqtisod o`sishiga ta`sir
ko`rsatadi. Bundan tashqari, Rossiya va Qozog`istonda so`nggi yillarda tez
sur’atlar bilan rivojlanayotgan ko`chmas mulk bozorida investitsiyalar oqimi
to`xtaydi. O`z navbatida mehnat kuchiga bo`lgan ehtiyoj yo`qoladi”, - deydi
Rashid Taymurov.
Suhrob Ismoilovning so’zlariga ko`ra, Rossiya iqtisodida
tanglik boshlangan, qurilish kompaniyalari yopilmoqda, bu haqda yurtga
qaytayotgan mehnat muhojirlari gapirmoqda. “Yaqinda qaytgan muhojirlar bilan gaplashdik. Muhojirlar guruh-guruh
bo`lib vatanga qaytayapti. Buning ikki sababi bor. Birinchisi - ular
ishlayotgan sohalar yopilayapti, ish to`xtagan. Ikkinchi sababi - ularga pul
berishi kerak bo`lgan korxonalar, shaxslar pul berishdan bosh tortayapti,
chunki iqtisodiy tanglik sezila boshlangan”, - deydi Suhrob Ismoilov.
Jahon Banki moliyaviy beqarorlik munosabati bilan mintaqa
davlatlarini kam ta`minlangan aholi qatlamini ijtimoiy homoyalash chora-tadbirlarini
kuchaytirishga chaqiradi. Birinchi navbatda oziq-ovqat mahsulotlari va yoqilg`i
narxi ko`tarilishidan himoyalash nazarda tutiladi.
Hozirgacha mehnat muhojirlari topayotgan daromad
o`zbekistonliklar uchun tirikchilikning asosiy manbasi bo`lib kelayotgan edi.
Moliyaviy inqiroz asoratlari o'laroq O`zbekistonda nafaqat
muhojirlar daromadi xavf ostida, balki ishsizlar soni ham yanada ko'paymoqda.