در اوت 1943، دولت دانمارک کناره گیری را به تسلیم شدن در برابر خواسته های آلمان ترجیح داد. پلیس آلمان در شب 1 اکتبر 1943 شروع به دستگیری یهودیان کرد.

اعتراض های مردمی از کلیساها، خانواده سلطنتی دانمارک و سازمان های اجتماعی و اقتصادی برخاست.

در طول ماه اکتبر، سازمان مقاومت دانمارک همراه با بسیاری از شهروندان، یهودیان را پنهان و آنها را به شهرهای ساحلی منتقل کرد.

ماهیگیران با استفاده از قایق های کوچک، 7200 یهودی- تقریباً تمام جمعیت یهودی دانمارک- را با قایق های کوچک از آب عبور داده و آنها را به کشور بی طرف سوئد رساندند.

در جنوب فرانسه، در دهکده لو شامبون- سور- لینون و شهرهای اطراف پناهگاه هایی برای چندین هزار یهودی، از جمله تعدادی زیادی از کودکان فراهم شد.

ساکنان آنجا درهای خانه های خود را به سوی یهودیان گشودند تا آنان را پناه بدهند و همچنین بسیاری از آنها را به صورت قاچاقی به مکان های امنی چون کشورهای بی طرف فرستادند.

اعتقادات مذهبی و دلسوزی برای آزاردیدگان، انگیزه اصلی اکثریت جمعیت پروتستان های فرانسوی بود.

دامنه این فعالیت های خارق العاده نجات، همبستگی همسایه ها را به رغم وجود تهدید خبرچین ها در خود نشان می دهد.

سایر نجات دهندگان نیز مسیرهای فرار به خارج از اروپای اشغالی را فراهم می کردند.

روزنامه نگار آمریکایی، واریان فرای از پایگاه خود در مارسی، پناهندگان یهودی را که پس از تهاجم آلمان در فرانسه گیر افتاده بودند نجات داد.

شبکه همدستان فرای، اسناد جعلی و مسیرهای مخفی فرار فراهم می کردند. او به پناهندگان ضد فاشیست، چه یهودی و چه غیر یهودی، از جمله هنرمندان و روشنفکرانی چون مارک شاگال نقاش، آلفردو مندیسابل فیلسوف کاتالولیک و هانا آرنت نویسنده کمک کرد.

فرای مرتباً مورد بازجویی قرار می گرفت و زندانی می شد و به این ترتیب تحت نظارت دائم بود.

فعالیت های مخفیانه او، مقامات وزارت امور خارجه ایالات متحده و دولت ویشی فرانسه را به خشم آورد و در سپتامبر 1941 از فرانسه اخراج شد.

با وجود آنکه او فقط مدت 13 ماه در فرانسه بود، اما توانست به فرار 2000 نفر کمک کند.

سایر غیریهودیان تلاش می کردند توجه متفقین را به نقشه های نسل كشی نازی ها جلب كنند تا اقداماتی در این زمینه انجام دهند.

یان کارسکی کاتولیک یکی از اعضای جنبش زیرزمینی لهستان بود. او به عنوان یک پیک و با داشتن حافظه تصویری عالی، اطلاعات سری را بین جنبش زیرزمینی و "دولت لهستان در تبعید" رد و بدل می کرد.

او با ورود و خروج مخفیانه از محله یهودی نشین ورشو و اردوگاه موقت در ایزبیکا، شاهد رنج و وحشت یهودیان بود.

در 1942، او به دولت لهستان در تبعید و مقامات ارشد انگلیس در لندن در خصوص برنامه های آلمان نازی مبنی بر قتل عام یهودیان اروپایی هشدار داد.

در 1943، او همین پیام را برای رئیس جمهور فرانکلین دی. روزولت فرستاد. واکنش تمام آنها به این هشدار، ناباوری و بی تفاوتی بود.

دیپلمات سوئدی رائول والنبرگ در بوداپست مجارستان تلاش های گسترده ای برای نجات کرد.

والنبرگ در ژوئیه 1944 شروع به توزیع گذرنامه های حفاظتی سوئدی کرد و بیش از 30 محل امن ایجاد کرد.

در نوامبر 1944، طی پیاده روی مرگ یهودیان از بوداپست به اردوگاه های کار در اتریش، والنبرگ آزادی کسانی را که دارای گذرنامه حفاظتی یا اسناد جعلی بودند تأمین کرد. او و همکارانش دهها هزار یهودی را نجات دادند.

در ژانویه 1945، والنبرگ در راه ملاقات با مقامات شوروی ناپدید شد. احتمال داده می شود که او در یکی از زندان های شوروی جان سپرده یا به قتل رسیده باشد.

این اعمال و سایر تلاش های صورت گرفته برای نجات یهودیان، به رغم اینکه حاکی از شجاعت فوق العاده، اعتقاد راسخ و نیکوکاری افراد بودند، اما نتوانستند از برنامه کشتار دسته جمعی نازی ها جلوگیری کنند.

فقط درصد کمی از جماعت مورد هدف نازی ها نجات یافتند. بیشتر اروپائیان نه کمک کردند و نه مانع از اجرای "راه حل نهایی" شدند.

آنها تماشاگران مرگ میلیونها نفر باقی ماندند.