Yevropa Ittifoqi O’zbekiston hukumatiga nisbatan
sanksiyalarni yumshatgani mamlakatda tazyiq ostida ish yuritadigan faollar
tomonidan xavotir bilan qarshilanmoqda. Ittifoqning kechagi qaroriga ko’ra, O’zbekistonga
qurol-aslaha sotish ta’qiqlanganicha qoladi, ammo Andijon voqealari ketidan
Yevropaga safar qilishi cheklangan rasmiylar uchun darvoza ochiq.
Ittifoq
nazarida O’zbekistonda inson huquqlari ahvoli hamon achinarli va tashkilot
respublika hukumatini siyosiy islohotlarni jadallashtirishga, oshkoralik tomon
qadam tashlashga, xalqaro qonunlarga rioya qilishga va shu kungacha qabul
qilingan qonunlarni amalga oshirishga chaqirmoqda.
Lekin, deydi huquq
himoyachilari, vaziyatni yaxshilash uchun Yevropa Ittifoqi Islom Karimov ma’muriyatiga
nisbatan kuchliroq bosim usulini tanlashi kerak edi.
Qiynoqlarga qarshi tezkor guruh vakili Abdusalom Ergashev
fikriga ko`ra, boshidanoq yumshoq sanksiyalarning tanlanishi inson huquqlari
bo’yicha muloqot samarasiz kechishiga turtki bergan.
“O`zbekiston hukumatini rivojlanish tomonga
yo`naltirish, qattiqroq turish kerak edi. Hozir sanksiyalar bor-yo’qligi
hukumatni ortiqcha bezovta qilgani yo’q”, - deydi Abdusalom Ergashev.
Yevropa Ittifoqining Andijon fojeasi bois joriy etgan
sanksiyalarning bosh talabi mustaqil tergov o`tkazish edi. Bu talab amalga
oshmadi.
Keyinchalik sanksiyalar O`zbekiston hukumati bilan inson
huquqlarini yaxshilash yo’lidagi muloqot vositasi bo’lib xizmat qildi.
Sanksiyalar yumshatilishi yoki og'irlashishi O`zbekistonda inson huquqlariga
oid vaziyatga bog`landi.
Yevropa Ittifoqining bayonotida O`zbekiston hukumati inson
huquqlarini yaxshilashda qator qadamlar qo`ygani ta`kidlandi. Shuningdek,
mamlakatda bir necha huquq himoyachilari ozodlikka chiqqani olqishlandi.
Sharhlovchilar nazarida sanksiyalar muhokamaga chiqqanidan
buyon sekin-asta yumshatilmoqda, biroq vaziyatda o`zgarish bor deb
bo`lmaydi.
Ayniqsa, sanksiyalar muhokamaga chiqishidan bir necha kun
avval mustaqil jurnalist va huquq himoyachisi Solijon
Abdurahmonov giyohvand moddalar savdosida ayblanib, 10 yil qamoq jazosiga
hukm qilinishi keskin e`tirozlarga sabab bo`ldi.
Solijon Abdurahmonovning jinoiy ishi soxtalashtirilgani, u
mustaqil jurnalist va huquq himoyachisi ekani uchun shafqatsiz ravishda
jazolanayotgani ta`kidlanadi.
O`zbekiston Inson huquqlari tashabbus guruhi rahbari Sur’at
Ikromovning aytishicha, huquq himoyachilari Yevropa Ittifoqiga O`zbekiston
rasmiylarining xorijdagi bank hisoblarini muzlatishni taklif etgan.
“O’shanda hukumat harakatga tushib qolardi. Samarali ta`sir
qiladigan narsani sanksiya sifatida tanlash lozim. Hukumatni haqiqatda inson
huquqlarini hurmat qilishga undovchi, o`zi imzo chekkan xalqaro qonunlarga
bo`ysindiruvchi omil bu”, - deydi Sur’at Ikromov.
Yevropa Ittifoqi sanksiyalarni yumshatishga qaror qilishida
Toshkentda matbuot erkinligi bo’yicha xalqaro konferensiya o`tgani ham rol o’ynagani
ta`kidlanmoqda.
Biroq konferensiya ishtirokchilari nazarida rasmiy Toshkent aslida
so`z erkinligi bo`yicha hech qanday muloqotga bormoqchi emas.
“Yo`l ochilishi uchun turli tadbirlar o`tkazilayapti. Mana Inson
huquqlari butunjahon deklaratsiyasining 60 yilligi bo`yicha qator tadbirlar o`tishi
rejalangan. O`sha tadbirlardan biri sifatida Solijon Abdurahmonov va A`zam
Turg`unovlar qamaldi”, - deydi bu borada “Birdamlik” harakatining
O`zbekistondagi rahbari Dilorom Ishoqova.
Yevropa Ittifoqi O`zbekiston bilan mintaqa bilan aloqa qilish
yo’lida ma’qullangan umumiy strategiya doirasida hamkorlik qiladi. Bu
strategiyaning bosh maqsadi Yevropa Ittifoqining energetik xavfsizligini
ta`minlash.
Sharhlovchilarning aytishicha, O`zbekistonga nisbatan joriy
etilgan sanksiyalarning bosqichma-bosqich yumshab borishida energetik
manfaatlarning roli katta.
13 oktabr kuni Yevropa Ittifoqi O`zbekiston rasmiylaridan
bir guruhining Yevropa Ittifoqiga kirishini taqiqilovchi chorani bekor qildi,
biroq O`zbekistonga qurol-yarog` sotishni taqiqlovchi band o’z kuchini saqlab qoldi.