Ano ang West Nile Virus?
Ang West Nile Virus ay isang sakit na maaaring maging malubha.
Naniniwala ang mga dalubhasa na ang WNV ay isang pana-panahong
salot sa Hilagang Amerika na nagsisimula sa tag-init at
nagpapatuloy sa taglagas. Itong papel ng dapat malaman
ay naglalaman ng mahalagang impormasyon na makakatulong
sa inyo na makilala at mapigilan ang West Nile virus.
Ano ang Sintomas ng WNV?
Ang WNV ay nakakaapekto sa gitnang sistema ng nerbiyos.
Iba-iba ang sintomas.
• Seryosong
Sintomas sa Ilang Tao. Mga isa sa 150 tao na nahawaan
ng WNV ay magkakaroon ng
matinding sakit. Sa matitinding sintomas ay kabilang ang
mataas na lagnat, sakit ng ulo, paninigas ng leeg, pagkatuliro,
pagkawala ng pang-unawa, pagkawala ng malay, panginginig,
kombulsyon, panghihina ng kalamnan, pagkawala ng paningin,
pamamanhid at pagkalumpos. Ang mga sintomas na ito ay maaaring
tumagal ng maraming linggo, at mga epektong neurolohikal
ay maaaring maging permanente.
• Banayad
na Sintomas sa Ilang Tao. Hanggang 20 porsiyento ng mga
taong nahawaan ay magpapakita ng mga
banayad na sintomas, kabilang ang lagnat, sakit ng ulo,
at pananakit ng katawan, alibadbad, pagsusuka, at kung
minsan ay namamagang lymph glands o singaw ng balat sa
dibdib, tiyan at likod. Ang mga sintomas ay pangkaraniwang
tumatagal ng ilang araw. Kadalasan ay mayroong mga malulusog
na tao na nahawaan at nagkasakit ng ilang lingo.
• Walang
Sintomas sa Karamihang Tao. Humigit-kumulang na 80 porsiyento
ng mga tao (apat sa limang tao) na nahawaan
ng WNV ay hindi magpapakita ng anumang sintomas.
Paano Kumakalat ang West Nile Virus?
• Mga Lamok na Nahawaan. Pangkaraniwan, ang WNV ay kumakalat
sa pamamagitan ng kagat ng lamok na nagdadala ng saki.
Ang mga lamok ay nagkaroon ng WNV nang kumain sila mula
sa mga nahawaang ibon. Ipapasa naman ng mga lamok na nahawaan
ang WNV sa mga tao at ibang mga hayop kapag nakagat ang
mga ito.
• Pagsasalin
ng Dugo, Transplant, at Pinapasa ng Ina-sa-Anak. Sa iilang
kaso, ang WNV ay kumakalat din sa
pamamagitan ng pagsasalin ng dugo, organ transplant, pagpapasuso
at maging sa pagdadalantao mula sa ina patungo sa anak.
• Hindi sa pamamagitan ng pagsagi. Ang WNV ay hindi ikinakalat
sa pamamagitan ng pangkaraniwang kontak tulad ng pagsagi
o paghalik sa isang taong may virus.
Gaano Kadaling Maipeksyon ang mga Taong May Sakit?
Ang mga tao ay pangkaraniwang nagkakaroon ng mga sintomas
sa pagitan ng 3 at 14 araw pagkatapos na makagat sila
ng nahawaang lamok.
Paano Ginagamot ang Impeksyon ng WNV?
Walang ispesipikong paggamot para sa impeksyon ng WNV.
Sa mga kaso na may mga banayad na sintomas, ang mga tao
ay nakakaranas ng sintomas tulad ng lagnat at pananakit
na kusang lumilipas. Sa mas matitinding kaso, ang mga
tao ay pangkaraniwang kailangang pumunta sa ospital kung
saan makakatanggap sila ng suportang paggamot kabilang
ang intravenous fluids, tulong sa paghinga at pag-aalaga
ng isang nurse.|
Ano ang Dapat Kong Gawin Kung sa Palagay Ko ay May WNV
Ako?
Ang banayad na sakit na WNV ay kusang gumagaling, at hindi
kailangang magpagamot para sa impeksyong ito maliban kung
gugustuhin nilang magpagamot. Kung magkaroon ka ng mga
sintomas ng matinding sakit na WNV, tulad ng hindi pangkaraniwang
matitinding sakit ng ulo o pagkalito, magpagamot kaagad.
Ang matinding sakit na WNV ay pangkaraniwang nangangailangan
ng pagpapaospital. Ang mga buntis at nagpapasusong ina
ay hinihimok na kausapin ang kanilang doktor kung magkaroon
sila ng mga sintomas na maaaring WNV.
Ano ang Panganib na Magkaroon ng WNV?
Ang mga taong higit sa 50 ay puwedeng lmadalong
magkasakit.
Ang
mga taong higit sa edad na 50 ay mas malamang na magkaroon
ng seryosong sintomas ng WNV kung magkasakit sila at
dapat gumawa ng natatanging pag-iingat para maiwasan
ang mga
kagat ng lamok.
Mas
malaking panganib para sa mga taong madalas na nasa
labas ng bahay. Ang mga taong gumugugol ng maraming
oras
sa loabas ng bahay ay mas malamang na makagat ng isang
nahawaang lamok. Dapat silang gumawa ng natatanging
pag-iingat upang maiwasan ang mga kagat ng lamok kung
sila ay gumugugol
ng maraming oras sa labas ng bahay, dahilan sa pagtatrabaho
o paglalaro.
Ang panganib sa pamamagitan ng pamamaraang medical
ay maliit.
Ang
lahat ng mga dugo na binibigay na donasyon ay sinusuri
or inieksamin bago ginagamit. Ang peligro na
mahawaan
ng WNV sa pamamagitan ng pagsasalin ng dugo at
organ transplant
ay namapakaliit at hindi dapat makapigil sa mga
tao na kailangangang maopera. Kung mayroon kang mga inaalala,
kausapin ang iyong dokton.
Ang pagbubuntis at pagpapasuso ay hindi nagtataas
ng panganib na maimpeksyon ng WNV. Ang peligro
na ang
WNV ay malipat
sa isang sanggol sa sinapupunan o sa isang maliit
na bata ay kasalukuyan pang pinag-aaralan sa
pamamagitan
ng research.
Kausapin mo ang iyong doctor kung mayroon kang
inaalala.
Ano ang Puwede Kong Gawin Upang Pigilan ang WNV?
Ang pinakamadali at pinakamabuting paraan upang
iwasan ang WNV ay iwasan na makagat ng lamok.
• Kapag
ikaw ay nasa labas, gumamit ng insect repellents na naglalaman
ng DEET (N, N-diethyl-meta-toluamide). Sundin
ang mga tagubilin sa pakete.
• Maraming lamok na pinakaaktibo sa pagpasok ng dilim at
madaling araw. Isaalang-alang ang pagtigil sa loob sa mga
panahon o paggamit ng insect repellent at magsuot ng mahahabang
manggas at pantalon. Ang mga damit na maliwanag ang kulay
ay makakatulong sa iyo na makita ang mga lamok na napapagawi
sa iyo.
• Siguraduhin na mayroon kang mahuhusay na screen sa iyong
mga bintana at pinto upang hindi makapasok ang mga lamok.
• Alisin ang mga lugar na pinagbibinhian ng mga lamok sa
pamamagitan ng pag-aalis ng tubig mula sa paso ng bulaklak,
timba at bariles. Palitan ang tubig sa lalagyan ng inumin
ng mga alagang hayop at palitan ang tubig sa paliguan ng
ibon linggu-linggo. Butasan ang mga gomang swing para lumabas
ang tubig. Panatilihin ang wading pools ng mga bata na
walang-laman at nakatagilid kapag hindi ginagamit ang mga
ito.
Ano ang Ginagawa ng CDC Tungkol sa WNV?
Ang CDC ay nakikipag-ugnayan sa mga kagawaran ng kalusugan
ng estado at lokal na kagawaran ng kalusugan, sa Food and
Drug Administration at ibang mga ahensiya ng pamahalaan,
gayon din sa pribadong industriya, upang maghanda at pigilan
ang mga bagong kaso ng WNV.
Kabilang sa ilang bagay na ginagawa ng CDC ang:
• Pag-uugnay ng pambuong-bansang elektronikong tipunan ng
impormasyon kung saan ang mga estado ay nagbabahagi ng
impormasyon tungkol sa WNV
• Pagtulong sa mga estado na bumuo at magsakatuparan ng mas
mahusay na mga programa sa pagpigil at pagkontrol ng lprograna
• Pagbuo ng mas mabuti, mas mabilis na mga iksamen upang
matuklasan at masuri ang WNV
• Paglikha ng mga bagong kasangkapan at programa sa pagbibigay
ng kaalaman para sa media, publiko, at mga propesyonal
sa kalusugan
• Pagbubukas ng bagong mga laboratoryo ukol sa pagsusuri
para sa WNV
Ano Pa ang Dapat Kong Malaman?
Kung may nakita kang patay na ibon: Huwag hahawakan ang
ibon sa iyong kamay na walang guantes. Kontakin ang iyong
lokal na kagawaran ng kalusugan para sa mga tagubilin
tungkol sa pag-uulat at pag-aalis ng patay na ibon.
Para sa karagdagang impormasyon, tawagan ang hotline ng
CDC para sa pagsagot sa publiko sa (888) 246-2675 (Ingles),
(888) 246-2857 (Espanyol), o (866) 874-2646 (TTY)
|